________________
...
श्रीदशवकालिकसूत्रे समारंभंतेवि = आरम्भ करते हुओंको भी अन्ने = दूसरोंको न = नहीं सपणुजाणेज्जा = भलाजाने, जावज्जीवाए = यावज्जीवन-जीवनपर्यन्त तिविहं = कृतकारित-अनुमोदनारूप तीन-करण-पूर्वक ( इस प्रकार ) तिविहेणं = तीन प्रकारके मणेणं = मनसे वायाए = वचनसे कारणं = कायासे न करेमि = नहीं करूँगा, न कारवेमि = नहीं कराऊँगा, अन्ने = दूसरे करंतंपि = करनेवालेकोभी न समणुजाणामि = भला नहीं समझूगा । भंते! = भदन्त ! तस्स= पूर्वोक्त उस दण्डसे पडिक्कमामि = पृथक् होता हूँ, निंदामि आत्मसाक्षीसे जुगुप्सा करता हूँ, गरिहामि = गुरुसाक्षोसे गर्दा काता हूँ ( और ) अप्पाणं = दंडसेवन करनेवाले आत्माका वोसिरामि = त्याग करता हूँ ॥७॥
टीका---इत्येषां पूर्वोक्तस्वरूपाणां षण्णां जीवनिकायानांत्रसस्थावरलक्षणजीवसमुदायानाम् , दण्डयते = सारहीनः क्रियते आत्माऽनेनेति दण्डः = प्राणव्यपरोपणादिस्तम् , स्वयं = आत्मना नैव = न कदापि समारभेत = विदधीत, = नैव अन्यैः = स्वव्यतिरिक्तैः कैरपि जनैस्तद्वारेति भावः, दण्डम् = उक्तलक्षणव्यापारं सामारम्भयेत् = कारयेत्, दण्ड समारभमाणान् = कुर्वाणान् अपि अन्यान् न समनुजानीयात् = अनुमन्येत् । कियत्समयपर्यन्त ? मित्याह-'जावज्जीवाए' इति, अत्र यावच्छब्दः परिमाणार्थको मर्यादार्थकोऽवधारणार्थकोश्चाव्ययः, जीवनं जीवा ('जीव प्राणधारणे) अस्मात् 'गुरोश्च हल:' (३।३।१०३)
समस्त प्राणी सुखके अभिलाषी हैं, किन्तु सुखको प्राप्ति तब ही हो सकती है जब आरंभका परित्याग कर दिया जाय, इसलिए आरंभके त्यागका उपदेश देते हैं-'इच्चेसिं' इत्यादि ।
जिससे आत्मा ज्ञान दर्शन चारित्रसे रहित होजाय उस हिंसा आदि व्यापारको दण्ड कहते हैं । मुनि पूर्वोक्त छह कायोंके दण्डका यावजीव न स्वयं समारंभ करे न दूसरोंसे करावे और न समारंभ करनेवाले दूसरों को अनुमोदना करे । दण्ड तोन प्रकारका है-(१) कृत, (२) कारित, (३) अनुमोदित ।
कृत-अपनी इच्छासे स्वयं करना ।
कारित-दूसरे व्यक्तिसे कराना । બધાં પ્રાણી સુખના અભિલાષી છે, પરન્ત સુખની પ્રાપ્તિ ત્યારે થાય છે કે જ્યારે मामा परित्याग ४२वामा भाव; तथी भार बना त्यागने। 6 पहेश मापे छे-इच्चेसिं त्यादि
જેથી આત્મા જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રથી રહિત થઈ જાય, એ હિંસા આદિ વ્યાપારને દંડ કહે છે. મુનિ પૂર્વોક્ત છ કાના દંડને યાવજ જીવન પિતે ન સમારંભ કરે, ન બીજાએ પાસે કરાવે અને સમારંભ કરનારા બીજાઓની ન અનુમોદના કરે. દંડ ત્રણ પ્રકારને છે ? (१) त, (२) रित, (3) अनुमाहित.
कृत-पातानी ४२छाथी पाते ४२७ કારિત-બીજી વ્યક્તિ પાસે કરાવવું.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
