________________
श्रीवैकालिकसूत्रे
विप्रमुक्तानां विशिष्टरूपया परमार्थभावनया प्रकर्षेण शरीरादिममत्वतो मुक्ताः, यद्वा 'इमे विषयकषाया अनन्तभवभ्रमणदुःखसंभारपादपसेचकाः, एतेषां जननीजनकबान्धवादीनां ममत्वं भवबन्धननिबन्धनम्, एतं पृथिव्यादिषड्जीवनिकायमनन्तवारान् ममात्मा सम्प्रविष्य नानादुःखमन्वभूत् वस्तुतो नास्ति मम कोऽप्यात्मीय इति, रागादयश्च जीवमृगवागुरायमाणत्वान्महाशत्रव इत्यहो ! शत्रुहस्तगतोऽहं स्वकीयाऽभ्युदयनिःश्रेयससाधनाक्षमः संजातोऽस्मि, धिङ् माम् । उक्तश्च
" इह हि मधुरगीतं नृत्यमेतद्रसोऽयं, स्फुरति परिमलोऽयं स्पर्श एषोऽङ्गनानाम् । इति हतपरमार्थे - रिन्द्रियैर्भ्राम्यमाणः,
११८
"
स्वहित करणधूर्तेः पञ्चभिर्वञ्चितोऽस्मि ॥१॥” इति '
( स्व - पर) के त्राता होते हैं इसलिए ये सब त्रायी कहलाते हैं, इन निर्ग्रन्थ महर्षियों को ये
(आगे बताये जानेवाले ५२ अनाचार ) आचरण करने योग्य नहीं हैं ।
पांच आस्रवोंसे विरमण, पाँचों इन्द्रियोंका निग्रह, क्रोधादि चार कषायोंको जीतने, तीन दण्डों का त्याग करनेरूप संयममें दृढ़ आत्मा वाले, प्रसिद्ध, विशेष प्रकारकी परमार्थ भावना भाकर शरीर आदिकी ममता से मुक्त, अथवा ये विषय - कषाय भवभ्रमणके दुःखरूपी वृक्षको सींचने वाले हैं, माता-पिता भाई-बन्द कुटुम्ब परिवार, इन सबकी ममता संसार-बंधका कारण है, पृथ्वीकाय आदि छह जीवनिकायोंमें मेरो आत्मा अनन्तवार उत्पन्न होकर नाना प्रकारकी पीडाओंका अनुभव कर चुकी है, वास्तवमें संसार में कोई भी मेरा नहीं है । यह रागादि दोष, जीवरूपी हरिणके लिए व्याधके समान होनेके कारण महान् शत्रु हैं । खेद है कि मैं उन वैरियोंके वशमें पड़कर अपने परम अभ्युदय - स्वरूप मोक्षके साधनमें भी असमर्थ हो गया हूँ मुझे धिक्कार है । कहा भी है
"कैसा कर्णमधुर गीत है, कैसा नेत्रोंको लुभानेवाला नृत्य है, कैसा जिह्वाका प्रिय स्वाद उलय-(स्व-५२) ना त्राता होय छे, तेथी थे सर्व त्रायी अडवाय छे. ये निर्थन्थ भहर्षियोને એ (આગળ બતાવવામાં આવનારા આવન અનાચાર) આચરવા ચેગ્ય નથી.
પાંચ આસ્રવાથી વિરમણુ, પાંચે ઇન્દ્રિયાના નિગ્રહ, ક્રાદિ ચાર કષાયાને જીતવા, ત્રણ ઇંડાના ત્યાગ કરવારૂપ સંયમમાં દૃઢ આત્માવાળા, પ્રસિદ્ધ,વિશેષ પ્રકારની પરમાર્થ ભાવના ભાવીને શરીર આદિની મમતાથી મુક્ત, અથવા એ વિષય-કષાય ભવ-ભ્રમણના દુઃખરૂપી વૃક્ષને સીંચનારા છે, માતા-પિતા ભાઈ-બંધ કુટુમ્બ પરિવાર એ સની મમતા સંસારમ’ધનનું કારણ છે, પૃથ્વીકાય આદિ છ જીગનિકાયમાં મારો આત્મા અન તવાર ઉત્પન્ન થઈને નાના પ્રકારની પીડા એના અનુભવ કરી ચૂકયા છે. વાસ્તવમાં કેઈપણુ મારૂં નથી, મા રાગાદિ દોષ જીવરૂપી હરણને માટે વ્યાધ ( પારધી ) ની સમાન હાવાને કારણે મહાન શત્રુ છે, ખેદની વાત છે કે હું એ વેરીઓને વશ પડીને પેાતાના પરમ અભ્યુદય સ્વરૂપ
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર ઃ ૧