________________
વર
वृहत्कल्पसू
stratory पलिमंधू ४, इच्छालोलए मुत्तिमग्गस्स पलिमंधू ५, भिज्जाणियाणकरणं सिद्धिमग्गस्स पलिमंधू, सव्वत्थ भगवया अणियाणया पसत्था ६ ॥ सू० १९ ॥
छाया - षट् कल्पस्य परिमन्थवः प्रशप्ताः, तद्यथा - कौकुविकं संयमस्य परिमन्धुः १, मौर्य सत्यवचनस्य परिमन्थुः २, तिंतिणिकम् एषणागोचरस्य परिमन्थुः ३, चक्षुलौल्यम् ऐर्यापथिकस्य परिमंथुः ४, इच्छालौलुप्यं मुक्तिमार्गस्य परिमन्थुः ५, भिध्यानिदान करणं सिद्धिमार्गस्य परिमन्धुः, सर्वत्र भगवता अनिदानता प्रशस्ता ६ ॥ सू० १९ ॥
चूर्णी - 'छ कप्पस्स पलिमधू पन्नत्ता' इति । षट् - षट्संख्यकाः कल्पस्य साधुसामाचारीलक्षणस्य परिमन्थवः - परिमथ्नन्तीति परिमन्थवः घातका इत्यर्थः प्रज्ञप्ताः कथिताः । तानेव षड् भेदान् दर्शयितुमाह - तं जहा इत्यादि, तं जहा तद्यथा - कोकुइए संजमस्स पलमंधू कौकुचिक संयमस्य परिमन्धुः, तत्र - कौ - कौकुचिकम् - कुचेष्टा भाण्डचेष्टा वा, विकृतं मुखं कृत्वा लोकानामग्रतः प्रदर्शनम्, एतादशं कौकुचिक संयमस्य चारित्रस्य परिमन्धुः, कौकुचिकस्य कन्दर्पोदीपकतया संयमस्य सुतरामेव विघातकसंभवादिति, इति प्रथमोभेदः १ ।
मोहरिए सच्चवयणस्स पलिमंधू मौखर्यं मुखरता सत्यवचनस्य परिमन्धुः, तत्र मुखरता वाचालता निरर्थकमधिकजल्पनम् सत्यवचनस्य परिमन्धुः, वाचालतायाः सत्यप्रतिबन्धकत्वादिति द्वितीयो भेदः २ ।
तितिणिए एसंणागोयरस्स पलिमन्धू तितिणिक मेषणागोचरस्य परिमन्धुः, तत्र तितिणिकं सर्वदा भिक्षाया अलाभे गृहस्वामिनं प्रति - 'कृपणोऽयम्' इत्यादिरूपेण तण-तण ( बड़बड) शब्दकरणं तत्, एषणा – विशुद्धभक्तपानादि गवेषणरूपा, तत्प्रधानो यो गोचरः गोचरचर्या, तस्य परिमन्धुरिति तृतीयो भेदः ३ ।
चक्खुललए इरियावहियाए पलिमन्धू चक्षुलल्यम् ऐर्यापथिकस्य परिमन्थुः तत्र चक्षुलल्यं नेत्रयोश्चाञ्चल्यम् ईर्ष्यासमितेर्घातकम् चक्षुषश्चाञ्चल्येन मार्गे गमनसमये सम्यगवलोकनाभावे संयमात्मविराधनसंभवात् ईर्यासमितेः स्वयमेव विघातादिति चतुर्थो भेदः ४ ।
इच्छालोलुए मुत्तिमग्गस्स पलिमन्धू इच्छालोलुप्यं मुक्तिमार्गस्य परिमन्थुः, इच्छालौलुप्यम् आहारादिवाच्छायां गृद्धिभाव:, इति पञ्चमो भेदः ५ ।
भिज्जाणियाणकरण सिद्धिमग्गस्स पलिर्मन्थू भिध्यानिदानकरणं सिद्धिमार्गेस्य परिमन्थुः, भिध्या-लोभो गृद्धिरित्यर्थः, तद्वशात् निदानकरणम्, तच्च सिद्धिमार्गस्य परिमन्धुः,
