________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे भवइ दोहिं एगसद्विभागमुहु तेहिं ऊणा' अष्टादशमुहूर्त्तप्रमाणा रात्री रजनी भवति द्वाभ्या मेकपष्टिभागमुहूर्ताभ्यामूना अष्टादशमुहर्त्तप्रमाणा तथा द्वाभ्यां मुहः कषष्टिभागाभ्यां हीना रात्रि भवतीत्यर्थः, तथा-'दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगसटिभागमु हुत्तेहिं अहिए' द्वादशमुहूर्तप्रमाणः द्वाभ्यामेकषष्टिभागमुहूर्ताम्या मधिको विशिष्टो दिवसो भवतीति ।
संप्रति-तृतीयमण्डले दिनरात्रि वृद्धिहानी ज्ञातुं प्रश्नयन्नाह-'से पविसमाणे' इत्यादि, 'से पविसमाणे सूरिए' अथ प्रविशन् सूर्यः 'दोचंसि अहोर तंसि' द्वितीये अहोरात्रे 'बाहिरतच्चं मंडलं उवसंकमिता चारं चरई' बाह्य तृतीयं मण्डलमुपसंक्रम्य-संप्राप्य चारं चरति' 'जयाणं भंते ! सूरिए' यदा खलु भदन्त ! सूर्यः 'बाहिरतच्चं मंडलं उपसंकमिता चार चरई' बाह्य तृतीयं मण्डलमुप्रसंक्रम्य चारं-गतिं चरति-करोति' 'तयाणं के महालए दिवसे भवइ' तदा-तस्मिन् बाह्यतृतीयमण्डलसंक्रमणकाले खलु किं महालयः कियान्-कियत्प्र. माणको दिवसो भवति तथा-'के महालिया राई भवइ' किं महालया-कियत्प्रमाणा रात्रि र्भवति, तदा दिवसमानं च कीदृशं भवतीति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा !' इत्यादि, 'गोयमा !' हे गौतम ! 'तयाणं अट्ठारसमहत्ता राई भवइ चउर्हि एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणा' कितना प्रमाण होता है ? इसके उत्तर में-प्रभु कहते हैं-'गोयमा! अट्ठारस मुह ता राई भवई दोहिं एगसहिभागमुहुतेहिं ऊणा' हे गौतम ! उस समय अठारहमुहर्त की रात्रि होती हैं-परन्तु एक मुहत के ६१ भागों में से २ भाग कम की यह होती है तथा-'दुवाल समुहु ते दिवसे भवई दोहिं एगसट्ठिभागमुहुतेहिं अहिए' : भाग अधिक १२ मुहूर्त का दिन होता है। ___ अब तृतीय मण्डल में दिन रातकी वृद्धि हानि जानने के लिये गौतमस्वामी प्रभु से पूछते हैं ‘से पविसमाणे सूरिए दोच्चंसि अहोर तंसि' हे भदन्त ! द्वितीय अहोरात में प्रवेश होता हुआ सूर्य 'वाहिरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ' बाहय तृतीय मण्डल को प्राप्त करके जब गति करता है 'तयाणं के महालए दिवसे भवई' तब दिवस कितना बडा होता है और 'के महालिया राई मुहु ता राई भवइ दोहि एगसद्विभागमुहुत्तेहिं ऊणा' हे गौतम ! त समये १८ मुतनी રાત હોય છે પરંતુ એક મુહૂર્તના ૬૧ ભાગોમાંથી ૨ ભાગ કમ જેટલી આ હોય છે. तभ०८ 'दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहि अहिए' मा मपि ૧૨ મુહૂર્તને દિવસ થાય છે. હવે તૃતીય મંડળમાં દિવસ-રાત્રિની વૃદ્ધિ-હાનિ જાણવા भाटे गौतमस्पाभी प्रभुने प्रश्न ४२ छे. 'से पविसमाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि' हे लत ! द्वितीय सत्रमा प्रविष्ट यता सूर्य 'बाहिरतच्चं मंडलं उबस कमि ता चार चरइ' मा तृतीयभने प्राप्त शने न्यारे गति ४२ छे. 'तयाण के महालए दिवसे भवई' त्यारे हवस । सi डाय छे. मने 'के महालिया राई भवई' २।त सी aiमी डाय छ १ को प्रश्नान rai प्रसुश्री ५३ ॐ. 'गोयमा ! तयाणं अदरसमुहुता राई
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર