________________
प्रकाशिका टीका - सप्तमवक्षस्कार: सू० ५ मुहूर्तगति निरूपणम्
५५
अथ कथिते एव मंडल क्षेत्रे पश्चानुपूर्वी रूपेण सूर्यग्य मुहूर्त्तगति दर्शयितुमाह- 'जयाण मित्यादि 'जयाणं भंते सूरिए' यदा खलु भदन्त सूर्यः 'सव्वबाहिरमंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ' सर्वबाह्यमंडलमुपसंक्रम्य संमाप्य चारं गतिं चरति गतिं करोति, तयाणं एगमेगेणं' तदा खलु एकैकेन 'मुहुत्तेणं' मुहूर्तेन 'केवइयं खेतं गच्छइ' कियत् कियत्प्रमाणकं क्षेत्रं गच्छति, इति प्रश्नः, भगवानाह - गोयमे' त्यादि 'गोयमा' हे गौतम ! पंच पंचजोणसहस्सा ई' पंच पंचयोजन सहस्राणि 'तिष्णि य पंचुतरे जोयणसए' त्रीणि च पंचोत्तराणि योजनशतानि पण्णरस यसट्टिभाए जोयणस्स' पंचदश च षष्ठिभागान् योजनस्य ५३०५ ' एगमेगेण मुहुतेणं गच्छ' एकैकेन मुहूर्तेन गच्छतीति । कथपत्रैवं भवतीति चेदत्रोच्यते अस्मिन् सर्वबाह्यमंडले परिश्यपरिमाणत्रयोक्षा अष्टादशसहस्राणि त्रीणिशतानि पंचदशोत्तराणि ३१८३१५ ततोऽस्य पूर्वकथित युक्तिवशात् षष्टिसंख्यया भागे दत्ते लब्धं यथोक्तमत्र मंडले मुहुर्तपरिमाणमिति । पथ प्रासता होता है ।
अब कथित मंडल क्षेत्र में पश्चानुपूर्विरूपसे सूर्य की मुहूर्तगति को दिखलाते हैं - 'जयाणं भंते! सूरिए' हे भदन्त जिस समय सूर्य 'सव्वबाहिर मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ' सर्व बाह्यमंडल में जाकर गति करता है 'तयाणं एगमेगेणं' उस समय एक एक 'मुहत्ते' मुहूर्त से 'केवइयं खेतं गच्छइ' कितने प्रमाणवाले क्षेत्र में गमन करता है ! इसप्रश्न के उत्तर में प्रभु श्री कहते हैंगोयमा !' हे गौतम ! 'पंच पंच जोयणसहस्साई' पांच पांच हजार योजन 'तिष्णिय पंचुतरे जोयणसए' तीनसो पांच योजन 'पन्नरसय सट्टिभाए जोयणस्स' एक योजन के साठिया पंद्रहवां भाग ५३०५ ' एगमेगेणं मुहुतेणं गच्छइ' एक एक मुहूर्त में जाता है । इस प्रकार कैसे होता है सो कहते हैंइस सर्वबाह्य मंडल में परिधिका प्रमाण तीन लाख अठारह हजार तीनसो पंद्रह ३१८३१५ है, इसमें पूर्व कथित युक्ति के अनुसार साठ की संख्या का भाग પૂર્વામંડળ સંબંધી દ્રષ્ટિપથ પ્રાપ્તતા એ વિવક્ષિત મ'ડળમાં દૃષ્ટિપથ પ્રાપ્ત થઇ જાય છે. હવે કહેલા મ`ડળક્ષેત્રમાં પશ્ચાત્તુપૂર્વિપણાથી સૂની મુહૂત ગતિને બતાવે છે– 'जयाणं भंते! सूरिए' हे भगवन् ! ने समय सूर्य 'सव्वबाहिरमडलं उवस' कमिता चार चरड्' सर्व माह्य भ'उजमां न्हाने गति रे छे 'तयाणं एगमेगेणं मे समये ! ! 'मुहुते' मुहूर्त थी 'केवइयं खेतं गच्छइ' डेटला प्रभाणुवाणा क्षेत्रमां गमन १रे हे ? या प्रश्नना उत्तरमा प्रभुश्री हे छे - 'गोयमा !' हे गौतम! पंच 'पंच जोयणसहस्साइ'' पांथ यांय र योन 'तिष्णिय पंचुत्तरे जोयणसए' त्रास यांय योन 'पन्नरस सट्टिभाए जोयणस्स' ४ योजना साहिया पहरमा लाग ०१५ ' एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छ३' એક એક મુહૂર્તીમાં જાય છે. આ પ્રમાણે કેવી રીતે થાય છે? તે ખતાવે છે. આ સખાદ્ય મંડળમાં પરિધિનું પ્રમાણ ત્રણલાખ અઢાર હજાર ત્રણસે પન્નુર ૩૧૮૩૧૫ છે. તેમાં
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર