Page Text
________________
५३२
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
लानि अर्द्धाङ्गुलं च किञ्चिद्विशेपाधिकं परिक्षेपेण प्रज्ञप्तः, एकं योजनसहस्रम् उद्वेधेन नवन वति योजनसहस्राणि सातिरेकाणि ऊर्ध्वमुच्चत्वेन, सातिरेकं योजनशतसहस्रं सर्वाग्रेण प्रज्ञप्तः । जम्बूद्वीपः खलु भक्त ! द्वीपः किं शाश्वतः आशाश्वतः ? गौतम ! स्यात् शाश्वतः स्यादशाश्वतः, तत्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते स्यात् शाश्वतः स्यादशाश्वतः ? गौतम ! द्रव्यार्थतया शाश्वतः वर्णपर्यायैः गन्धपर्यायैः रसपर्यायैः स्पर्शपर्यायै रशाश्वतः तत्तेनार्थेन गौतम । एवमुच्यते स्यात् शाश्वतः स्यादशाश्वतः । जम्बूद्वीपः खलु भदन्त ! द्वीपः कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! न कदापि नासीत्, न कदापि नास्ति, न कदापि न भविष्यति, अभूच्च भवति च, भविष्यति च, ध्रुवो नियतः शाश्वतोऽव्ययोऽवस्थितः नित्यो जम्बूद्वीपो द्वीपः प्रज्ञप्त इति । जम्बूद्वीपः खलु भदन्त ! द्वीपः किं पृथिवी परिणामः अपरिणामो जीवपरिणामः पुद्गलपरिणामः ? गौतम ! पृथिवी परिणामोऽपि अप्परिणामोऽपि जीवपरिणामोऽपि । जम्बूद्वीपे खलु भदन्त ! द्वीपे सर्वे प्राणाः सर्वे जीवाः, सर्वेभूताः सर्वे सत्त्वाः, पृथिवीकायिकतया, अष्कायिकतया, तेजस्कायिकतया, वायुकायिकतया, वनस्पति कायिकतया उत्पन्नपूर्वाः ? हन्त गौतम ! अस कृद् अथवाऽनन्तकृत्वः ।। सू० ३३ ॥
,
टीका- 'जंबुद्दीवे णं भंते! दीवे' जम्बूद्वीपः खलु भदन्त ! द्वीप :- सर्वद्वीपमध्यवर्ती जम्बूद्वीप नामको द्वीपः 'केवइयं आयामविवखंभेणं' कियदायामविष्कम्भेण - कियत्प्रमाणक दैर्ध्य विस्तराभ्यां प्रज्ञप्त इत्यग्रिम क्रिययाऽन्वयः 'केवइयं परिक्खेवेणं' कियता परिक्षेपेण कियप्रमाणकेन परिधिना इत्यर्थः 'केवइयं उब्वेहेणं' कियता - कियत्प्रमाणकेन उद्वेधेनोण्डत्वेन, 'केवइयं उद्धं उच्चत्तेणं' कियता - कियत्प्रमाणकेन ऊर्ध्वम् - उच्चैरत्वेन 'केवइयं सव्वग्गेणं पनते' कियता - कियत्प्रमाणकेन सर्वाग्रेण - सर्वसंख्यया प्रज्ञप्तः कथितः, यद्यपि आयाम
'जंबुद्दीवे णं भंते! दीवे केवइथं आयामविक्खंभेणं' इत्यादि ।
टीकार्थ - इस सूत्र द्वारा गौतमस्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है - 'जंबुद्दीवे णं भंते! दीवे' हे भदन्त ! जंबूद्वीप नाम का यह द्वीप 'केवइयं आयामविक्खंभेणं' आयाम और विष्कम्भ की अपेक्षा कितना है-अर्थात् यह जंबूद्वीप नामका द्वीप कितना आयामवाला और कितना विष्कम्भवाला है 'केवइयं परिक्खेवेणं' तथा इसकी परिधि का प्रमाण कितना है ? 'केवइयं उब्वेहेणं' उद्वेध का प्रमाण इसका कितना ? 'केवइयं उद्धं उच्चतेणं' कितना इसकी ऊंचाई का प्रमाण है ? और
'जंबुद्दीवेगं भंते! दीवे केवइयं आयामविक्खंभेण' त्याहि टीडार्थ - प्रस्तुत सूत्र द्वारा श्री गौतमस्वामी प्रभुश्रीने मावु' पूछयु' छे- 'जंबुद्दीवेणं भंते ! दीवे' हे लहन्त ! मंजूदीप नामनो या द्वीप 'केवइयं आयाम विक्खंभेणं' आयाम तथा વિશ્વમ્ભની અપેક્ષાએ કેટલા છે–અર્થાત્ આ જમ્બુદ્વીપ નામના દ્વીપ કેટલાં આયામવાળા भने डेंटला विष्णुलवाणी छे ? 'केवइयं परिक्खेवेणं' तथा खेनी परिधिनु प्रमाण उटलु छे ? 'केवइयं उच्वेणं' उद्वेधनु' प्रभाग डेंटलु छे ? 'केवइयं उद्धं उच्चतेणं' खेनी अयानु
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
| SR No. | 006356 |
| Book Title | Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 567 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 35 MB |