________________
२०२
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे अवगाहनं कृत्वा 'केवइया णक्खत्तमंडला पन्नत्ता' कियन्ति-कियत्संख्यकानि नक्षत्रमण्डलानि प्रज्ञप्तानि-कथितानि इति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'लवणे णं समुद्दे' लवणे समुद्रे लवणनामके प्रथ मे समुद्रे 'तिण्णिती से जोयणसए ओगाहित्ता' त्रीणि शिद योजनशतानि अवगाह्य त्रिंशदधिनानि त्रीणि योजनशतानि अवगाव-तत्रावगाहनं कृता 'एत्थणं छ णक्खत्तमंडला पन्नत्ता' अत्र खलु अत्रान्तरे षटू षट्संख्यकानि नक्षत्रमण्उलानि प्रज्ञप्तानि-कथितानीति, अत्र खलु उपसंहारवाक्येन उपर्युक्तामेव संख्यां सङ्कलयति-'एवा. मेव सपुच्वावरेण' एवमेव सपूर्वापरेण पूर्वापरसंकलनेन 'जंबुद्दीवे दीवे लवणसमुइय' जम्बू द्वीपे द्वीपे तथा लवणसमुद्रे च 'अ णक्खत्तमंडला भवतीति मक्खायं' अष्टौ अष्टसंख्यकानि नक्षत्रमण्डलानि भवन्तीत्याख्यातं मया वर्द्धमानस्वामिनाऽन्यैरपि तीर्थकरै कथितमिति मण्डलसंख्या प्ररूपणमिति द्वितीयं द्वारम् २ ॥
सम्प्रति मण्डलचारक्षेत्रप्ररूपणायाह-सव्वभंतराओ णं' इत्यादि, 'सयभंतराओणं भंते !' सर्वाभ्यन्तरात् खलु भदन्त ! 'णखत्तमंडलाओ' नक्षत्रमण्डलात् 'केवइयाए आबाहाए' समुद्दे केवइयं ओगाहित्ता केवइया णखत्तमंडला पचत्ता' हे भदन्त ! लवण समुद्र में कितने प्रमाणक्षेत्र को अवगाहित करके कितने नक्षत्र मंडल कहे गये हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'लवणेणं समुद्दे तिणितीसे जोयणसए ओगा. हित्ता एत्षणं छ णक्खतमंडला पन्नत्ता' हे गौतम ! लवण समुद्र तीन सौ तीस योजन प्रमाण क्षेत्र को अवगाहित कर के ६ नक्षत्र मंडल कहे गये हैं । 'एव मेव सपुवावरेण जंबुद्दीवेदीवे लवणसमुद्दे य अढ णक्खत्तमंडलाभवंतीति' इस प्रकार सब मिलाकर नक्षत्र मंडल ८ हो जाते हैं ऐसा अन्य तीर्थकरोंने एवं मैंने कहा है।
मण्डलसंख्या प्ररूपणा द्वार समाप्त
मंडलचारक्षेत्र प्ररूपणा गौतमस्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है-'सबभंतराओणं भंते ! णक्खत्त. भंते ! समुद्दे केवइयं ओगाहित्ता केवइया णक्खत्तभंडला पन्नत्ता' 'त! सपशुसमुद्रमा કેટલા પ્રમાણ ક્ષેત્રને અવગ હિત કરીને કેટલા નક્ષત્ર મંડળ કહેવામાં આવેલા છે? એના
पाममा प्रभु हे छे-'लवणेणं समुदे तिणि तीसे जोयणसए ओगाहित्ता एत्थणं छ णक्खत्त मंडला पन्नत्ता' हे गौतम ! समुद्रमा से त्रीस या प्रमाण क्षेत्रने सहित ४शन ६ नक्षत्र भ3॥ ४ाम ॥ छ. 'एबामेय सपुव्वारेण जंबुद्दीवे दीवे लवणसमुद्देय अदृ णखत्तमंडला भवंति' मा प्रमाणे मा भणीने नक्षत्र मा ८ थध नय छे. આમ મેં અને બીજા તીર્થકરોએ કહ્યું છે.
મંડળ સંખ્યા પ્રરૂપણદ્વાર સમાપ્ત
મંડળ ચાર ક્ષેત્ર પ્રરૂપણા गौतमसपाभीये सुने येवी शत प्रश्न ये 2-'सव्वम्भंतराओ णं भंते ! णक्खत्त
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્રા