________________
५२५
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू०४४ रम्यकवर्षनिरूपणम् भदन्त ! 'एवं बुच्चइ' एवमुच्यते 'रम्मए वासे २' रम्यक वर्षम् २ १, इति भगवानाह'गोयमा गौतम ! 'रम्मगवासे रम्यकवर्ष रम्यते-क्रीडयते बहुविधकल्पवृक्षः काञ्चनमणिमयैस्तत्तत्प्रदेशैरतिरामणीयकेन रतिविषयीक्रियत इति रम्यं तदेव रम्यकं तच्च वर्षे चेति रम्यक वर्षम् ‘णं' खलु 'रम्मे रम्मए रमणिज्जे' रम्यं रम्यकं रमणीयम् एतानि त्रीण्यपि समानार्थकानि पदानि रामणीयकातिशयद्योतनार्थमुपात्तानि 'रम्मए य इत्थ देवे जाव परिवसइ' रम्यकश्चात्र देवो यावत् परिवसति अत्र यावत्पदेन महर्टिकादि पल्योपमस्थितिकान्तपदानां सङ्ग्रहोऽष्टम सूत्राद् बोध्यः, तदर्थोऽपि तत एवावगन्तव्यः, एतादृशो देवः परिवसति तेन तद्रम्यक तद्योगाद रम्यक मित्येवमुच्यते । अथ रुक्मिनामकं पञ्चमं वर्षधरपर्वतं वर्णयितुमुपक्रमते'कहि णं भंते !' इत्यादि-क्व खलु भदन्त ! 'जंबुद्दीवे दीवे जम्बूद्वीपे द्वीपे 'रुप्पी णाम वासहरपव्वए' रुक्मी नाम वर्षधरपर्वतः 'पण्णत्ते प्रज्ञप्तः, इति प्रश्नस्य भगवानुत्तरमाह'गोयमा !' गौतम ! 'रम्मगवासस्स' रम्यकवर्षस्य 'उत्तरेणं' उत्तरेण उत्तरदिशि ‘हेरण्णवयइसकी उत्तर दिशा में है। 'से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ रम्मए वासे २' हे भदन्त ! इस क्षेत्र का नाम 'रम्यक' ऐसा किस कारण से आपने कहा है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! रम्मगवासेणं रम्मे रम्मए रमणिज्जे, रम्मए अ एत्थ देवे जाव परिवसइ से तेणटेणं०' हे गौतम ! यहां पर नाना प्रकार के कल्पवृक्ष है और स्वर्णमणि खचित अनेक प्रकार के प्रदेश है इससे यह क्षेत्र रमणीय हो रहा है अतः इसी कारण इस क्षेत्र का नाम रम्यक ऐसा कहा गया है रम्य रम्यक रमणीयक ये एक ही अर्थ के वाचक शब्द है । दूसरी बात यह भी है कि इस रम्यक क्षेत्र में रम्यक नामका देव रहता है अतः इस महर्दिक देव आदि के संबन्ध से भी इसका नाम रम्यक ऐसा कहा गया है 'कहि णं भंते! जंबुद्दीवे दीवे रुप्पी णामं वासहरपवए पण्णत्त' अब गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है कि हे भदन्त इस जम्बूद्वीप नामके द्वीप में रुक्मी नामका वर्षधर पर्वत हिशामा मावेसी छ. 'से केणद्वेणं भंते ! एवं धुच्चइ रम्मए वासे २३ मत ! क्षेत्रनु नाम '२भ्य४ मे ॥ २४थी मा५श्रीसे ? सेनाममा प्रभु -'गोयमा ! रम्मगवासेणं रम्मे रम्मए रमणि जे रम्मए अ एत्थ देवे जाव परिवसइ से तेणटेणं.' है ગૌતમ ! અહીં અનેક પ્રકારના કલ્પવૃક્ષે છે અને સ્વર્ણમણિ ખચિત અનેક પ્રકારના પ્રદેશ છે. આથી આ ક્ષેત્ર રમણીય થઈ ગયું છે. એટલા માટે જ આ ક્ષેત્રનું નામ રમ્યફ એવું પ્રસિદ્ધ થઈ ગયું છે. રમ્ય, રમ્યક, રમણીય એ બધાં સમાનાર્થી શબ્દ છે. બીજી વાત આ છે કે આ રમ્યક ક્ષેત્રમાં રમ્યક નામે દેવ રહે છે. એથી આ મહદ્ધિક દેવ વગેરેના समयी ५९४ मा क्षेत्र नाम २५ मे उपामा माव्यु छे. 'कहिणं भंते !जंबुद्दीवे दीवे रुप्पी णामं वासहरपव्वए पण्णत्ते' हवे गौतमे प्रभुने तने प्रश्न ये छ । ભદત ! આ જમ્બુદ્વીપ નામક દ્વીપમાં ફમ નામે વર્ષધર પર્વત ક્યા સ્થળે આવેલું છે?
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર