________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
टीका- 'कहि णं भंते !' इत्यादि का खलु भदन्त ! 'जंबुद्दीवे' जम्बूद्वीपे - जम्बूद्वीपा - भिधे 'दीवे' द्वीपे 'णीलवंते णामं' नीलवान नाम 'वासहरपव्वए' वर्षधरपर्वतः 'पण्णत्ते' प्रज्ञप्तः इति प्रश्नस्य भगवानुत्तरमाह - 'गोयमा !' गौतम ! 'महाविदेहस्स' महाविदेहस्य 'वासस्स' वर्षस्य 'उत्तरेणं' उत्तरेण - उत्तर दिशि 'रम्मगवासस्स' रम्यकवर्षस्य महाविदेहेभ्यः परतः स्थितस्य युगलिकमनुष्याश्रितस्य 'दक्खिणेणं' दक्षिणेन - दक्षिणदिशि 'पुरथिमिल्ललवणसमुद्दस्स' पौरस्त्यलवणसमुद्रस्य - पूर्वदिग्भवलवण समुद्रस्य 'पुरत्थिमेणं' पौरस्त्येन - पूर्वदिशि 'एत्थ' अत्र - अत्रान्तरे 'णं' खलु 'जंबुद्दी वे दीवे' जम्बूद्वीपे द्वीपे 'णीलवंते णामं' नीलवान् नाम 'वार' वर्षधरपर्वतः 'पण्णत्ते' प्रज्ञप्तः, स च कीदृश: ? इति जिज्ञासायामाह - 'पाईणपडीणाय' प्राचीनप्रतीचीना यतः पूर्वपश्चिमदिशोदीर्घ', तथा 'उदीणदाहिण वित्थिष्णे'
५०८
महाविदेह क्षेत्र से आगे के नीलवान् वर्षधर पर्वत की वक्तव्यता'कहिणं भंते ! जंबुद्दीवे दीवे णीलवंत णामं वासहरपव्वए पण्णत्ते' इत्यादि । टीकार्थ - इस सूत्र द्वारा गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है- 'कहिणं भंते! जंबुवे दीवेणीलवंते णामं वासहरपव्वए पण्णत्ते' हे भदन्त ! इस जंबूद्वीप नाम के द्वीप में नीलवान् नामका वर्षधर पर्वत कहां पर कहा गया है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है 'गोयमा ! महाविदेहस्स वासस्स उत्तरेणं रम्मवासस्स दक्खि
णं पुरथिमिल्ललवणसमुहस्स पच्चत्थिमेणं पच्चस्थिमलवण समुद्दस्स पुरस्थिमेणं एत्थणं जंबुद्दीवे दीवे णीलवंते णामं वासहरपव्वए पण्णत्ते' हे गौतम ! महाविदेह क्षेत्र की उत्तर दिशा में तथा रम्यक क्षेत्र की दक्षिणदिशा में एवं पूर्वदिग्वर्ती लवणसमुद्र की पश्चिम दिशा में और पश्चिम दिग्वर्ती लवणसमुद्र की पूर्वदिशा में जंबूद्वीप नाम के द्वीप में नीलवान् नामका वर्षधर पर्वत कहा गया है 'पाईणपडीणायए उदीणदाहिणविच्छिण्णे' यह वर्षधर पर्वत पूर्व से મહાવિદેહ ક્ષેત્રની આગળના નીલવાનું વધરપતની વક્તવ્યતા 'कहि णं भंते ! जंबुद्दीवे दीवे णीलवंते णामं वासहरपव्वर पण्णत्ते' इत्यादि
टी अर्थ - सूत्र वडे गौतमस्वामी प्रभुने आ भतना प्रश्न यछे ! - 'कहि णं भंते ! जंबुद्दीवे दीवेणीलवंते णामं वासहरपव्वए पण्णत्ते' हे महंत ! आजूद्वीप नामक द्वीपभां નીલવાન્ નામે વધર પર્યંત કયા સ્થળે આવેલા છે? એના જવાબમાં પ્રભુ કહે છે કે'गोयमा ! महाविदेहस्स वासस्स उत्तरेणं रम्मगवासस्स दक्खिणेणं पुरथिमिल्ललवणसमुइस पच्चत्थिमेणं पच्चत्थिमलवणसमुद्दस्स पुरस्थिमेणं एत्थ णं जंबुद्दीवे २ णीलवंते णामं वासहरपव्वए पण्णत्ते' हे गौतम! महाविदेह क्षेत्रनी उत्तर दिशामां तेभन रम्य४ क्षेत्रनी દક્ષિણ દિશામાં અને પૂર્વાં દિગ્વી' લવણુ સમુદ્રની પશ્ચિમ દિશામાં અને પશ્ચિમક્રિશ્વતી લવણુ સમુદ્રની પૂર્વી દિશામાં જંબૂઢીપ નામક દ્વીપમાં નીલવાન નામે વર્ષોંધર પર્યંત भावे छे. 'पाईणपडीणायए उदीणदाहिणविच्छिण्णे' या वर्षधर पर्वत पूर्वथी पश्चिम
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર