________________
२८४
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे सौमनस्या-सौमनस्योत्पादिका द्रष्ट्र जनमनःप्रसादिनी ६ । नियता-सदाऽवस्थिता शाश्वतत्वात ७, नित्यमण्डिता-नित्यं सततं मण्डिता-भूषिता तथा-सदा भूषणसमलङ्कृतत्वात् ८।१। मुभद्रा-सु-सुष्ठु अव्याहत भद्रं-कल्याणं यस्याः सा सुभद्रा-सुन्दरकल्याणवती निरुपवा महर्द्धिकदेवाधिष्ठितत्वात् ९ । च शब्दः समुच्चयार्थकः। विशाला-विस्तारयुक्ता १० आयाम-विष्कभ्माभ्यामुच्चत्वेन चाष्टयोजनप्रमाणत्वात्, चः प्राग्वत्, सुजाता-सु-शोभनंजातं-जननं यस्या सा तथा, स्वच्छमणिकनकरत्नमूलद्रव्यजनितत्वेन जन्मदोषरहितेति भावः ११ । सुमनाः -सु-शोभनं मनो यतः सा तथा १२, अपिचेति समुच्चयार्थे अव्यये । अत्र जीवाभिगमादिषु नामव्यत्यासेन पाठस्य दृष्टत्वेऽपि न कश्चिदविरोधः, क्रमत्यागेऽपि द्वादशसंख्यापूर्ति सम्भवात् । जम्ब्व्यां -जम्बूसुदर्शनायां खलु अष्टाष्ट मङ्गलकानि-स्वस्तिक १ श्रीवत्स २ नन्दिकावते ३ वर्धमानक ४ भद्रासन ५ कलश ६ मत्स्य ७ दर्पण इत्यष्टौ मङ्गलानि एव मङ्गलकानि-कल्याणकराणि-अत्र मङ्गलजनकेषु मङ्गलत्वमौपचारिकम् उपलक्षणमिदं तेन ध्वजच्छत्रादीन्यपि वर्णनीयानीह बोध्यानि, नस को उत्पन्न करने वाला अर्थात् देखने वाले के मनको आनंद देने वाला ६, नियता-सदा अवस्थितरहने से अर्थात् शाश्वत होने से ७, नित्यमंडिता-सतत भूषण से अलंकृत रहने से ८ ॥१॥ सुभद्रा-सुंदर कल्याण करनेवाली-निरूपद्रव होने से महर्द्धिकदेव के अधिष्ठानभूत होने से ९ । विशाला-विस्तारयुक्त होने से १०, अर्थात् आयाम, विष्कंभ एवं उच्चत्व से आठ योजन प्रमाण होने से। सुजाता-स्वच्छमणि कनकरत्न मूल द्रव्य को उत्पन्न करने वाला होने से अर्थात् जन्म दोषरहित होने से ११, सुमना-शोभन मन होने से १२, यहां जोवाभिगमादि में नामका व्यत्यास-फिर फार वाला पाठ होने पर भी कोई विरोध नहीं है। क्रम का फिरफार होने पर भी बारह की संख्या पूर्ण होती है। ___ जंबू सुदर्शना में आठ आठ मंगलक कहे हैं-जो इस प्रकार से हैं-स्वस्तिक, श्रीवत्सर, नंदिकावर्त ३, वर्धमानक ४, भद्रासन ५, कलश ६, मत्स्य ७, दर्पण ઉત્પન્ન કરવાવાળા અર્થાત્ જેનારાના મનને આનંદ આપનાર ૬, નિયતા, સદા અવસ્થિત રહેવાથી અર્થાત શાશ્વત હોવાથી ૭, નિત્યમંડિતા-સતત આભૂષણોથી અલંકૃત રહેવાથી ૮, ૫ ૧ સુભદ્રા-સુંદર કલ્યાણ કરવાવાળી નિરુપદ્રવ હોવાથી મહદ્ધિક દેવના અધિષ્ઠાન ભૂત , વિશાલ વિસ્તાર યુક્ત હેવાથી આયામ વિધ્વંભ અને ઉચ્ચત્વથી આઠ જન પ્રમાણ હોવાથી, ૧૦, સુજાત-સ્વચ્છ મણિકનક રત્ન મૂલ દ્રવ્યને ઉત્પન્ન કરનારા હોવાથી અર્થાત્ જન્મ દોષ રહિત હોવાથી ૧૧, સુમના-ભનમન હોવાથી ૧૨, અહીં જીવાભિ ગમાદિમાં નામના ફેરફાર વાળે પાઠ હોવા છતાં પણ બારની સંખ્યા પૂરી થાય છે. - જંબુસુદર્શન માં આઠ આઠ મંગલક કહેલા છે. જે આ પ્રમાણે છે.–સ્વસ્તિક ૧, श्रीवत्स २, नही 3, भान ४, मद्रासन ५, ४१२० ६, मत्स्य ७, ६ ८,
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર