Page Text
________________
प्रकाशिका टीका तृ० ३वक्षस्कारः सू० ३४ नरदेव भरतस्य धर्मदेव त्वप्राप्तिनिरूपणम् ९७३ इति ईहादीनां व्यख्यानम् । पुनः कीदृशस्य भरतस्य ' तयावरिज्जाणं कम्माणं खरणं' तदावरणीयानां केवलज्ञानदर्शननिबन्धकानां चतुर्णां ज्ञानावरणीय १ दर्शनावरणीय २ मोहनीय ३ अन्तराय ४ रूपाणां घातिकर्मणां क्षयेण सर्वथा जीवप्रदेशेभ्यः तदीय पुद्गल परिशाटन 'कम्मरय विकिरणकरं' कर्मरजसां विकिरणकरं विक्षेपकरम् निवारक मित्यर्थः 'अपुच्वकरणं' अपूर्वकरणम् अनादौ संसारे अप्राप्तपूर्व ध्यानं शुक्लध्यानं प्रविष्टस्य प्राप्तस्य एवंभूतस्य भरतस्य 'अनंते अनुत्तरे निव्वाघाए निरावरणे कसिणे पडिपुण्णे केवलवरनाणदंसणे समुपणे' अनन्तम् अप्रतिपादितत्वेन पर्यवसानरहितत्वात् अनुत्तरम् न विद्यते उत्तरम् उच्चतरं ( प्रधानम् ) यस्मात्तदनुत्तरम् अनन्यसदृशम् निर्व्याघातं व्याघातरहितम् निरावरणम् कटकुडयादिआवरणसहितं प्रतिबन्धकीभूतावरणरहितम् कृविक माना जावे तो फिर भारभूत गहनों को धारण क्यों किया जाता है। इससे यह जाना जाता है कि यह स्वाभाविक नहीं है । इसतरह से यह अवग्रहादिकों का स्वरूप यहाँ हमने प्रकट किया है । इससे टीकाकार का अभिप्राय जो टोका में लिखा गया है, वह स्पाटरूप से हृदयंगम किया जा सकता है । टीकागत विचारधारा विलकुल स्पष्ट है। अतः उसका भाव लेकर यह स्पष्टीकरण किया गया है । केवलज्ञान और केवलदर्शन को आवरण करने वाले ज्ञानावरणोय, दर्शनावरणीय, मोहनीय और अन्तराय, ये चार कर्म है । इन्हें घातिकर्म भी कहा गया है। इनका जब सर्वथा क्षय हो जाता है । अर्थात् ये जीव के प्रदेशों से बिलकूल नष्ट हो जाते हैं । तब केवलज्ञान और केवलदर्शन उत्पन्न होते हैं। यहां "अव्वकरणं पद शुक्लध्यान का वाचक है । इस अनादि संसार में यह ध्यान अप्राप्त पूर्व होता है ये केवलज्ञान और केवलदर्शन अप्रतिपाती होते हैं इसलिये एक बार प्राप्त होने पर फिर छुटते नहीं हैं इसलिये उन्हें अनन्त कहा गया है इनके जैसा और कोई उत्कृष्ट ज्ञान दर्शन नहीं हैं इसलिये इन्हें अनुत्तर कहा गया || इनका कटकुडयादि से आवरण नहीं होता है । इसलिये इन्हें निर्व्याघात कहा गया है । આવેછે. એથી એનિશ્ચય થાય છે કે એ સ્વાભાવિક નથી. આ પ્રમાણે એ અવગ્રહાર્દિકનુ સ્વરૂપ અત્રે અમે પ્રકટ કર્યુ -છે એથી ટીકાકારે પોતાને અભિપ્રાય ટીકામાં સ્પષ્ટ કર્યાં છે તે હૃદયંગમ થઈ જાય છે. ટીકાગત વિચારધારા એકદમ સ્પષ્ટ જ છે. એથી તેના ભાવ લઇને જ એ સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવેલ છે. કેવલજ્ઞાન અને કેવલદશ નને આવૃત કરનારા જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, માહનીય અને અ ંતરાય એ ચાર કર્મો છે. એમને ઘાતિકમાં પણ કહેવામાં આવેલ છે. એમના જ્યારે સથા ક્ષય થઈ જાય છે એટલે કે એ જીવેાના પ્રદેશેાથી એકદમ નષ્ટ થઈ જાય છે ત્યારે કેવલજ્ઞાન અને કેવલहर्शन उत्पन्न थाय छे. अही " अपुव्वकरणं " पह शुद्ध ध्यान वाय छे यो मनाहि संसारभां એ ધ્યાન અપ્રાસ પૂર્વ હાય છે. એ કેવળજ્ઞાન અને કેવળર્દેશન અપ્રતિપાતી હોય છે. એથી એક વાર પ્રાપ્ત થઈ જાય તે પછી છૂટતા નથી. એથી જ એમને ‘અન ત 'કહેવામાં આવેલ છે. એમના જેવું અન્ય કાઈ પણ ઉત્કૃષ્ટ જ્ઞાન-દન નથી, એથી જ એમને અનુત્તર કહેવામાં આવેલ છે. એમનુ કટ-કુડ્યાદિથી આવરણ થતું નથી એથી જ એમને નિર્વ્યાધાત કહેવામાં
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
| SR No. | 006354 |
| Book Title | Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 992 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 62 MB |