________________
चन्द्राप्तिप्रकाशिका टीका प्रा०१-१सू०२बाह्याभ्यन्तरमण्डलसंचारे रात्रिन्दिवप्रमाणनि० १९ त्रिंशदुत्तराष्टादशशतानि १८३० भवन्ति । अस्याः १८३० संख्यायास्त्रिंशता भागे हते एकस्या ऋतोः षष्टिरहोरात्रा भवन्ति ६० । एषां मुहूर्तानयनार्थ त्रिशता गुणने जातानि अष्टादश शतानि १८०० । एकस्या ऋतोद्वो मासौ भवतोऽतोऽष्टादशशतानि द्वाभ्यां विभज्यन्ते ततो जातानि एकस्य ऋतुमासस्य नव शतानि (९००) परिपूर्णानि मुहूर्तानामिति ॥
एतत्सुखावबोधार्थ यन्त्रं प्रदाते
। युगमासाः | १ मासस्याहोरात्राः । १ मासस्य मुहूर्ताः नक्षत्रमास
२७ दि. ९ मु. २७ ८१९ २७ माश्रित्य, सूर्यमासमश्रित्य
| ३० दि. १५ मु. ( ३०॥) चन्द्रमास
२९ दि. ३२ माश्रित्य,
८८५-३० अथवा२९दि.१५मु.२९॥-१ | ६२
मासनाम
६७
६७
६२
ऋतुमासमाश्रित्य
३०
६७
अथ युगमासानयनविधिः-पञ्चसंवत्सरात्मकस्य युगस्य त्रिंशदुत्तराष्टादशशत-१८३०संख्यका अहोरात्रा भवन्ति, ते च यस्याः संख्याया नक्षत्रादिमासस्याहोरात्रैर्गुणने त्रिंशदुत्तराष्टादशशत१८३० संख्या पूर्यते, ते एव नक्षत्रादिमासमाश्रित्य युगमासा भवन्ति, तथाहिनक्षत्रमासस्याहोरात्राः सप्रविंशतिर्नवमुहूत्र्तयुक्ता (अहो०२७ मु. ९)तथा सप्तविंशतिः सप्तषष्टि - भागाः, इयं संख्या सप्तषष्ट्या गुण्यते तदा जायन्ते युगदिनानि पूर्वोक्तानि त्रिंशदुत्तराष्टादशशतसंख्यकानि १८३०, ततो नक्षत्रमासमाश्रित्य जाता युगमासाः सप्तषष्टिः ६७ । एवं सूर्यादिमासविषयेऽपि विज्ञेयम् , तच्चोपरितनकोष्ठ के प्रदर्शितं ततोऽवसेयम् । तदेवं माससम्बधिनं मुहूर्तपरिमाणं प्रदर्शितम् , एतदनुसारेण चन्द्रादिसंवत्सरसम्बन्धिनं युगसम्बन्धिनं च मुहूर्तपरिमाणं स्वयमूहनीयमिति ॥ सू० १ ॥
पूर्व मुहूर्तपरिमाणं प्रदर्शितम् , साम्प्रतं प्रत्ययनं या दिवसरात्रिविषया मुहूर्तानां वृद्धिरपवृद्धिश्च भवति तां प्रदर्शयितुमाह-'ता जया गं' इत्यादि ।
मूलम्-ता जया णं ते मूरिए सव्वन्भंतराओ मंडलाओ सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, सव्वबाहिराओ मंडलाओ सव्वभंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ
