________________
चन्द्रप्रज्ञप्तिसूत्रे परिकल्प्येत्यर्थः 'दाहिणपुरथिमिल्लंसि' दक्षिपौरस्ये तथा 'उत्तरपच्चथिमिल्लसि' उत्तरपाश्चात्ये च 'चउभागमंडलंसि' चतुर्भागमण्डले मण्डलस्य चतुर्भागे एकत्रिंशद्भागपरिमिते 'इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए' अस्याः शास्त्रप्रसिद्धाया रत्नप्रभा याः पृथिव्याः 'बहुसमरमणिज्जाओ भूमिभागाओ' बहुसमरमणीयात् समतलभूमिभागात् 'अट्ट जोयणसयाई' अष्ट योजनशतानि अष्टशतयोजनानि 'उड्ढं' उर्वम् उपरिभागे 'उप्पत्ता' उत्पत्य गत्वा उपर्यष्टशनयोजनगमनानन्तरं य आकाशभागो वर्तते 'एत्थ णं' अत्र खलु 'पाओ' प्रात: 'दुवे सूरिया' द्वौ सूर्यो, तत्र यो भारतः सूर्यः स उत्तरपश्चिममण्डलचतुर्भागे, ऐरवतसूर्यश्च दक्षिणपौरस्त्यगतमण्डल चतुर्भागे 'आगासंसि' आकाशे उत्तिटुंति' उत्तिष्ठतः स्वस्वक्रमेण उदयमासादयतः ।
__पूर्वस्मिन्नहोरात्रे य उत्तरभागं प्रकाशितवान् स दक्षिणपौरस्त्ये दक्षिणपूर्वदिग्गतमण्डलचतुर्भागे उदयमेति, यश्च दक्षिणभागं प्रकाशितवान् स उत्तरपश्चिमदिग्गतमण्डलचतुर्भागे उदयमासादयति सर्वकालं, तथाविधजगत्स्वाभाब्यादिति ।।सू. १ ॥
॥ इति द्वितीयस्य प्राभृतस्य प्रथमं प्राभृतप्राभृतं सम्पूर्णम् ॥ २-१॥ गते द्वितीयस्य मूलप्राभृतस्य प्रथमं प्राभृतप्राभृतम् , तत्र भरतैरवतसूर्ययोस्तिर्यक् परि भ्रमणवक्तव्यता प्रोक्का । साम्प्रतं द्वितीयं प्राभृतप्राभृतं प्रारभ्यते, अस्यायमर्थाधिकारः-'कथं दयों मण्डलान्मण्डलान्तरं संक्रामति' इत्येतद्विषयकं प्रथमं सूत्रमाह-'ता कहं ते मंडलामो मंडलं इत्यादि ।
मूलम्-ता कहं ते मंडलाओ मंडलं संकममाणे सूरिए चारं चरइ आहिएति वएज्जा, तत्थ खलु इमाओ दुवे पडिवत्तीओ पण्णत्ताओ, तं जहा-तत्थेगे एवमाइंसुका मंडलाओ मंडलं संकममाणे सरिए भेयघाएणं संकामइ, एगे एवमासु ।१। एगे पुण एवमाइंसु-ता मंडलाओ मंडलं संकममाणे सुरिए कण्णकलं निवेढेइ, एगे एवमासु ।२।
__ तत्थ णं जे ते एवमाइंसु-ता मंडलाओ मंडलं संकममाणे सूरिए भेयघाएणं संकामह तेसि णं अयं दोसे ता जेणंतरेणं मंडलाओ मंडलं संकममाणे सरिए भेयघाएणं संकमइ एवइयं च णं अद्धं पुरओ न गच्छइ, पुरओ, अगच्छमाणे मंडलकालं परिहवेइ, तेसि णं अयं दोसे ।१। तत्थ णं जे ते एवमाहंसु ता मंडलाओ मंडलं संकममाणे सुरिए कण्णकलं णिवेढेइ, तेसि णं अयं विसेसे-ता जेणंतरेणं मंडलाओ मंडलं संकममाणे सूरिए कण्णकलं णिवेढेइ, एवइयं च णं अद्ध पुरओ गच्छइ, पुरओ गच्छमाणे मंडलकालं ण परिहवेइ, तेसि णं अयं विसेसे ।२। तत्थ जे ते एवमाहंसु-मंडलाओ मंडलं संकममाणे परिए कण्णकलं णिवेढेइ, एएणं णएणं णेयव्वं णो चेव णं इयरेणं ॥सु० १॥
॥ बितियस्स पाहुडस्स बितिय पाहुडपादुडं समत्तं ॥२-२॥