________________
८४४
सूर्यप्राप्तिसूत्रे तदुत्कृष्टस्थितिकस्य तारादेवस्य सम्बन्धिनो विमानस्येति ज्ञातव्यं, यत् पुनर्जधन्यस्थिति कस्य तारादेवस्य सम्बन्धि विमानं तस्य आयामविष्कम्भपरिमाणं पञ्चधनुः शतानि उच्चत्व परिमाणमर्द्धत्तीयानि धनु शतानीति, उक्तं च तत्वार्थभाष्ये-अष्टा चत्वारिंशद्योजनैकपष्टिभागाः सूर्यमण्डलस्य विष्कम्भः, चन्द्रमसः षट् पञ्चाशत् , ग्रहाणामर्द्धयोजनं गव्यतं नक्षत्राणां, सर्वोत्कृष्टायास्तारायाः अद्धक्रोशो जघन्यायाः पञ्चधनुः शतानि, विष्कम्भाई बाहल्याञ्च भवन्ति सर्वे सूर्यादयोऽत्र लोके' इत्युक्तप्रमाणदर्शनात सर्वमुपपन्नं भवतीत्यवसेयं । ___ अथ चन्द्रादीनां विमानानां वाहनविषयकानि प्रश्नोत्तरसूत्राणि कथयति-'ता चंदविमाणेणं कइ देवसाहस्सीओ परिवहति' तावत् चन्द्रविमानं खलु कति देवसहस्राणि परिवहन्ति ?, तावदिति पूर्ववत् चन्द्रविमानं किल कति देवसहस्राणि परिवहन्ति । कति देवता विशिष्टानि बाहनानि चन्द्रविमानस्य सन्ति । इह चन्द्रादीनां विमानानि तथा जगत्-स्वापरिमित उच्चत्वता परिमाण कहा है एक कोसका चतुर्थभाग उत्कृष्ट स्थिति वाले तारा देव के विमान का होता है। तथा जघन्य स्थितिवाले तारा देव के विमान का आयामविष्कंभ परिमाण पांच सो धनुष का होता है। उच्चत्वका परिमाण अढाइसो धनुष का कहा गया है । तत्वार्थसूत्र के भाष्य में कहा है(अष्टाचत्वारिंशद्योजनकषष्ठिभागाः सूर्यमंडलस्य विष्कम्भः चंद्रमसः षद पञ्चाशत् ग्रहाणामर्धयोजनं गव्यूतं नक्षत्राणां सर्वोत्कृष्टाया स्तारायाः अर्द्ध कोशो जघन्यायाः पञ्चधनुःशतानि । विष्कम्भाध बाहल्यं भवन्ति, सर्वे सूर्या दयोऽत्रलोके) इस प्रमाणानुकूल सर्व हो जाता है।
अब चंद्रादिके विमान के वाहन विषयक श्री गौतमस्वामी प्रश्नोत्तरसूत्र कहते हैं (ता चंदविमाणेणं कइ देवसाहस्सीओ परिवहंति) चंद्र विमानको कितने हजार देव वहन करते हैं अर्थात चंद्र विमान कितने देव विशिष्ट के वाहनवाला कहा गया है ? यहां चंद्रादिके विमान तथाप्रकार जगत् स्वभाव જેટલી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ તાદેવના વિમાનની હોય છે. તથા જઘન્ય સ્થિતિવાળા તારા દેવના વિમાનને આયામ વિખંભનું પરિમાણ પાંચસો ધનુષનું હોય છે ઉચ્ચત્વનું પરિમાણુ मढीस धनुषनु डर छे. तत्वार्थ सूत्रन भायमा थु छ,-(अष्टाचत्वारिंशद्योजन कषष्ठिभागाः सूर्यमंडलस्य विष्कभः चद्रमसः षट्पञ्चाशत् ग्रहाणामध योजन गव्यूते नक्षत्राणां सर्वोत्कृष्टायास्तारायाः अर्द्धकोशो जधान्यायाः पञ्चवनु शतानि विष्कम्भाध बाहल्यं भवन्ति सर्वे सूर्यादयोऽत्रलोके) ॥ ४यनन प्रभा प्रमाणे सर्व भजी गय छे.
હવે ચંદ્રાદિન વિમાનના વહન સંબંધી શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રશ્નોત્તર સૂત્ર કહે છે... (ता च दविमाणे ण कइ देवसाहस्सीओ परिवहति) द्रविमानने ८ १२ हे पहन કરે છે? અર્થાત્ ચંદ્રવિમાન કેટલા દેવ વિશેષના વાહનવાળા કહેલ છે? અહીં ચંદ્રાદિના વિમાન તથા પ્રકારના જગત સ્વભાવથી જે અભિગિક દેવ છે. તેઓ કેવળ નિરાલંબજ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2