________________
७६१
सूर्यज्ञसिप्रकाशिका टीका सू० ८५ पञ्चदश'प्राभृतम् द्वाभ्यामष्टचत्वारिंशद्भ्यां शताभ्यां मण्डलं छित्वा । तावत् अभिवर्धितेन मासेन नक्षत्र कति मण्डलानि चरति ?, तावत् षोडश मण्डलानि चरति सप्तचत्वारिंशच्छतै गैरधिकानि चतुर्दशभिरष्टाशीत्या मण्डलं छित्त्वा ॥ सू० ८५॥
टीका-चतुराशीतितमे सूत्रे चन्द्र-सूर्य नक्षत्राणां परस्परं मण्डलभागभोगकालं गतिपूर्णतायाश्च सविशेष विचारं विविच्य सम्प्रति-तान्येव चन्द्र-सूर्य-नक्षत्राणि नाक्षत्रादिमासेषु कति कति मण्डलानि वजन्तीत्येतद् विषयविचारं विवृणोति 'ता णक्खत्तेण' मित्यादिना ।
_ 'ताणक्खत्तेणं मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ ?' तावत् नाक्षत्रेण मासेन चन्द्रः कति मण्डलानि चरति ? ।।-तावदिति प्राग्वत् नाक्षत्रेण मासेन-एकेन नाक्षत्रमासेन-एकस्मिन्नाक्षत्रमासे इत्यर्थः चन्द्रः कति मण्डलानि व्रजति, इत्येवं गौतमेन प्रश्ने कृते भगवानाह-'ता तेरसमंडलाइं चरइ, तेरस य सत्तट्ठिभागे मंडलस्स' तावत् त्रयोदश मण्डलानि चरति, त्रयोदश च सप्तपष्टिभागान् मण्डलस्य ॥-तावदिति पूर्ववत् एकस्मिन्नाक्षत्रमासे चन्द्रः खलु त्रयोदश मण्डलानि परिपूर्णानि चतुदर्शस्य च मण्डलस्य त्रयोदश सप्तषष्टिभागान् __अब चंद्रादि ग्रह, नाक्षत्र मास से कितने मंडल में संचरण करते हैं इस विषय को निरूपण करने के उद्देश्य से प्रश्नोत्तर सूत्र कहते हैं
टीकार्थ-चौरासीवे सूत्र में चंद्र, सूर्य एवं नक्षत्रों का परस्पर के मंडल भाग के भोगकाल का तथा गतिपूर्णता का सविशेष विचार को प्रकट करके अब उसी चंद्र, सूर्य, नक्षत्र, नाक्षत्रादि मास में कितने कितने मंडल में गमन करते हैं इस विषय संबंधी विचार प्रकट करते हुवे कहते हैं-(ता णक्खत्तेणं) इ०
श्री गौतमस्वामी पूछते हैं (ता णक्खत्तणं मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ) एक नाक्षत्र मास में चंद्र कितने मंडल में गमन करता है ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं-(ता तेरस मंडलाइं चरइ, तेरस य सत्तहिभागे मंडलस्स) एक नक्षत्रमास में चंद्र तेरह
હવે ચંદ્રાદિગ્રહ નક્ષત્રમાસથી કેટલા મંડળમાં સંચરણ કરે છે? આ વિષયનું નિરૂપણ કરવાના ઉદ્દેશથી પ્રશ્નોત્તર સૂત્ર કહે છે.
ટીકાW—યશીમાં સૂત્રમાં ચંદ્ર, સૂર્ય, અને નક્ષત્રના પરસ્પરના મંડળ ભાગના ભોગ કાળનું તથા ગતિપૂર્ણતાનો સવિશેષ વિચાર પ્રગટ કરીને હવે એજ ચંદ્ર, સૂર્ય, નક્ષત્ર, નાક્ષત્રાદિ માસમાં કેટલા કેટલા મંડળમાં ગમન કરે છે? આ વિષય સંબંધી विया२ प्राट ४२ti हे छे. (ता णक्खतेणं) त्यादि
श्रीगौतमपाभी पूछे छे. (ता णवत्तेण मासेण चंदे कइ मडलाई चरइ) मे નાક્ષત્રમાસમાં ચંદ્ર કેટલા મંડળમાં ગમન કરે છે? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને सामणीने उत्तरमा श्रीमावान् ४ छ.-(ता तेरस मडलाई चरइ तेरस य सत्तद्विभागे मंडलस्स) એક નાક્ષત્રમાસમાં ચંદ્ર તેર મંડળ પુરા તથા ચૌદમા મંડળના સડસડિયા તેર ભાગ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2