Page Text
________________
६५६
%3D
सूर्यप्रक्षप्तिसूत्रे एकस्य सम्पूर्णस्य चान्द्रमासस्येयं व्यवस्थेति विज्ञेयं, यतो हि एकस्मिन् चान्द्रमासे सावनदिनादिकं किल (२९।१५) एतत्तुल्यं भवति । अस्यैव मुहूर्ताः (८८५। ३) एततुल्याः स्युस्तन्मध्य एव चन्द्रमसः क्षयवृद्धी भवत इति आख्याते ॥ एतदेव स्पष्टयति-'ता दोसिणा पक्खाओ अंधगारपक्खमयमाणे चंदे चत्तारि बायालसए छत्तालीसं च बावद्विभागे मुहुतस्स जाई चंदे रजइ' तावद् ज्योत्स्ना पक्षतोऽन्धकारपक्षमयमानश्चन्द्र श्चत्वारि द्विचत्वारिंशानि शतानि षट् चत्वारिंशतं च द्वापष्टिभागान् मुहूर्तस्य यावच्चन्द्रोरज्यते । तावदिति पूर्ववत ज्योत्स्नापक्षतः-ज्योत्स्नाप्रधानः पक्षो ज्योत्स्नापक्ष:-शुक्लपक्ष इति तस्मात् शुक्लपक्षतोऽन्धकारपक्षं-कृष्णपक्षमयमानो-गच्छन् चन्द्रः खलु चत्वारिमुहूर्तशतानि द्विचत्वारिंशानिद्विचत्वारिंशदधिकानि चत्वारि शतानि (४४२) मुहर्तानाम्, एकस्य च मुहर्तस्य षट् चत्वारिंशतं द्वाषष्टिभागान् । यावद् अपवृद्धिं गच्छतीति वाक्यशेषः । अर्थादमान्तात् पूर्णान्तं यावच्चन्द्रो वृद्धिं गच्छति । पूर्णान्तादमान्तं यावच्चापवृद्धिं गच्छतीति तात्पर्यार्थो विज्ञेय इति ॥-(४४२।१६) इत्युक्तमुहर्त यावच्चन्द्रो राहुविमानप्रभया रज्यते, कथं रज्यते इति प्रकारचंद्रमा का वृद्धिक्षय प्रतिपादित किया है । यह संम्पूर्ण चांद्रमास की व्यवस्था कही गई है । कारण की एक चांद्र मास में सावनादिक (२९ । १५ । ३) इतना प्रमाण होता है। इनका मुहूर्त (८८५ । ३) इतना होता है इनके बीच में ही चंद्रमा की क्षयवद्धी होती है । इसको ही स्पष्ट रूप से कहते हैं (ता दोसिणा पक्खाओ अंधगार पक्खमयमाणे चंदे चत्तारि बायालसए छत्तालीसं च बावहिभागे मुहुत्तस्स जाई चंदे रजइ) ज्योत्स्ना पक्ष से अर्थात् शुक्लपक्ष से अंधकार पक्ष माने कृष्णपक्ष में गमन करता चंद्र चार सो बयालीस मुहूर्त तथा एक महर्त का बासठिया छियालीस भाग यावत् अपवृद्धि क्षय करता है। अर्थात् अमास से पूर्णिमा पर्यन्त यावत् चंद्र वृद्धि प्रास करता है। तथा पूर्णिमा से अमावास्या पर्यन्त अपवृद्धि करता है। (४४२ । ३) इतना मुहूर्त प्रमाण में चंद्र राहु की विमान प्रभा से रंजित होता है । किस प्रकार रंजित होता है ? वह છે. આ સંપૂર્ણ ચાંદ્રમાસની વ્યવસ્થા કહેલ છે. કારણકે એક ચાંદ્રમાસમા સાવનાદિક (૨૯ ૧પ) આટલું પ્રમાણ થાય છે. આના મુહૂર્ત (૮૮૭) આટલા થાય છે. આમાંજ यद्रभाना वृद्धिक्षय थाय छे. माने४ २५४ पाथी ४ छ. (ता दोसिणा पक्खाओ अंधगारपक्खमयमाणे चंदे चत्तारि बायालसए छत्तालीसंच बावट्ठिभागे मुहुत्तस्स जाई चंदे रज्जइ) ज्योत्सना पक्षथी अर्थात् शुसपक्षथी ५४।२५६ मेट ४५५क्षमा ગમન કરીને ચંદ્ર ચાર બેંતાલીસ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસઠિયા બેંતાલીસ ભાગ યથાવત અપવૃદ્ધિ-ક્ષય કરે છે. અર્થાત્ અમાસથી પૂર્ણિમા પર્યત યાવત્ ચંદ્ર વૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે. તથા પૂર્ણિમાથી અમાવાસ્યા પર્યન્ત અપવૃદ્ધિ કરે છે. (૪૪રા) આટલા મુહુર્ત પ્રમાણમાં ચંદ્ર રાહુના વિમાનની પ્રભાવથી રંજીત થાય છે. કેવી રીતે રંજીત થાય
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |