Page Text
________________
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे वर्तमानः सन् चन्द्रः पञ्चमी हैमन्ती मावृत्ति प्रवर्त्तयतीति सिद्धयति ।-अथ सूर्यनक्षत्रविषय प्रश्नसूत्रनाह-'तं समयं सूरे केणं णक्खत्ते णं जोएइ ?' तस्मिन् समये च खलु सूर्यः केन नक्षत्रेण युनक्ति ? ।-तस्मिन् समये-पश्चमावृत्तिप्रवर्तनकाले, च इति पादपूरणे, ‘णं' इति वाक्यालङ्कारे, सूर्यः केन नक्षत्रेण सह वर्तमानो भवतीति गौतमस्य प्रश्न स्ततो भगवानाह'ता उत्तराहिं आसाढाहिं, उत्तराणं आसाढाणं चरिमसमये' तावद् उत्तराभिराषाढाभिः, उत्तराणामापाढानां चरमसमये ॥-तावदिति पूर्ववत् पश्चमावृत्तिप्रवर्त्तनवेलाया मुत्तराषाढा नक्षत्रस्य अन्तिमेभागे अभिजिदादौ भवति सूर्य इति । अथ विशेषः-दशाऽपि नक्षत्रयोग मधिकृत्य सूर्यस्यावृत्तयः सर्वत्रैव समा एव प्रतिपादिताः सन्ति । सम्प्रति चन्द्र नक्षत्रयोगविषये किमपि अन्वेष्टव्यमिति तत्र यस्मिन्नेव नक्षत्रे वर्तमानः सूर्यों दक्षिणा उत्तरा वा आवृत्तीः प्रवर्त्तयति, तस्मिन्नेव नक्षत्रे वर्तमान श्चन्द्रोऽपि दक्षिणा उत्तरा वा आवृत्तीः कुरुते । शेष रहे वहां पर वर्तमान होकर चंद्र हेमन्त काल की पांचवीं आवृत्ति को प्रवर्तित करता है यह सिद्ध होता है।।
अब सूर्यनक्षत्रविषय में श्रीगौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-(तं समयं च णं सूरे केणं णक्खत्तेणं जोएइ) पांचवीं आवृत्ति के प्रवर्तनसमय में सूर्य कौन नक्षत्र के साथ रहता है ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्री भगवान कहते हैं-(ता उत्तराहिं आसाढाहिं, उत्तराणं आसाढाणं चरिमसमए) पांचवीं आवृत्ति के प्रवर्तनकाल में उत्तराषाढा नक्षत्र का अन्तिम भाग में सूर्य अभिजिदादि नक्षत्र में रहता है। ___ अब इस विषय में कुछ विशेष कहते हैं-सूर्य के नक्षत्रयोगविषयक दशों आवृत्तियां सर्वत्र समान ही प्रतिपादित की है। अब चंद्र नक्षत्रयोग के विषय में कुछ विचारणीय है-उसमें सूर्य जिस नक्षत्र में रहकर दक्षिणायन रूप या उत्तरायण रूप आवृत्ति को प्रवर्तित करता है, उसी नक्षत्र में रहએક ભાગના સડસઠિયા છભાગ શેષ રહે ત્યાં વર્તમાન રહીને ચંદ્ર હેમંતકાળની પાંચમી આવૃત્તિને પ્રવતિત કરે છે. તેમ સિદ્ધ થાય છે.
ये सूर्य नक्षत्रना संघमा श्रीगौतमस्वामी प्रश्न पूछे छ.-(त समय च णं सूरे केणं णक्खत्तेणं जोएइ) पांयमी सात्तिना प्रबनत सूर्य या नक्षत्रनी साथे २७ छ ? २॥ प्रमाणे श्रीगौतमस्वामीना पूछनाथी उत्तरमा श्रीमावान् ४ छ.-(ता उत्तराहि आसाढाहि उत्तराणं आसाढाणं चरिमसमए) पायभी सावृत्तिन प्रपतनमा उत्तराषाढा નક્ષત્રના અંતના ભાગમાં સૂર્ય અભિજીત્ વિગેરે નક્ષત્રની સાથે રહે છે. - હવે આ સંબંધમાં કંઈક વિશેષ કહે છે–સૂર્યના નક્ષત્રેગના સંબંધમાં દસે આવૃત્તિઓ બધેજ સરખીજ પ્રતિપાદિત કરેલ છે. હવે ચંદ્રનગના સંબંધમાં કંઈક વિચારણીય છે. તેમાં સૂર્ય જે નક્ષત્રમાં રહીને દક્ષિણાયન રૂપ અથવા ઉત્તરાયણરૂપ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |