________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७६ द्वादशप्राभृतम् न्यासः-२३६१०=१३४ कृते च भागहारे लब्धं चतुस्त्रिंशदधिकं शतम् १३४ एतावन्त्येव चायनानि युगमध्ये भवन्तीत्युपपद्यन्ते धूलीकर्मणा, एतावन्त्य एव चन्द्रमस आवृत्तयोऽपि भवन्तीति ॥-अथ सम्प्रति-कस्यां तिथौ का आवृत्ति भवति सूर्यस्येति चिन्तायां यत् पूर्वाचार्योपदिष्टं करणमस्ति तदत्रोपन्यस्यते
"आउद्विहिं एगृणियाहिं गुणियं सयंतु तेसीयं । जेण गुणं तं तिगुणं रूवहियं पक्खिवे तत्थ ॥१॥ पण्णरस भाइयंमि उजं लद्धं तं तइसु होइ पव्वेसु ।।
जे अंसा ते दिवसा आउट्ठी तत्थ बोद्धव्वा ॥२॥ छाया-आवृत्तिभि रेकोनकाभिर्गुणितं शतं तु व्यशीतिः ।
येन गुण तत् त्रिगुणं रूपाधिक प्रक्षिपेत्तत्र ॥१॥ पश्चदशभक्त तु यल्लब्धं तासु तिथिषु पर्वसु ।।
ये अंशास्ते दिवसा आवृत्ति स्तत्र बोद्धव्याः॥२॥ अथानयो र्भावार्थबोधिका व्याख्या-सूर्यस्या वृत्तेस्तिथे जिज्ञासायां विशिष्टतिथियुक्ता या आवृत्तिातुमिप्यते तत् संख्या एकोना विधेया, ततस्तया संख्यया व्यशीत्यधिकं शतं करे, एकका गुणा करनेसे उसी प्रकार रहता है। अतः इस राशिको प्रथम राशि से भाग करे, यह आद्य राशि वही नवसो पंद्रह रूप है। उससे भाग करे भाग करने के लिये अंकन्यास २१=१३४ इस प्रकार से भाग करने से एकसो चोतीस लब्ध होता है १३४ एक युग में इतने ही अयन होते हैं। इतना ही चंद्रमा की आवृत्तियां भीहोती है वह पूर्वकथित धूलीकर्म से समझ लेवें। ___ अब कौन तिथि में सूर्य की कितनी आवृत्तियां होती है इस प्रकार की विचारणा में पूर्वाचार्योपदिष्ट करगगाथा यहां पर दिखलाइ जाती है-(आउ. हिहिं एगूणियाहिं गुणियं सयं तु तेसीयं) इत्यादि इसकी भावार्थ बोधक व्याख्या कही जाती है-सूर्य की आवृत्ति में तिथि की जिज्ञासा करे तो विशिष्ट तिथियुक्त जो आवृत्ति जानना चाहे उस संख्या में से एक न्यून करे। तदઅન્યની રાશિથી મધ્યની રાશી જે એક છે તેને ગુણાકાર કરવા ગુણાકાર કરવાથી એજ પ્રમાણે રહે છે. તેથી આ રાશીને પ્રથમ રાશિથી ભાગ કરે તે આદ્ય રાશિ નવસો પંદર રૂપ છે તેનાથી ભાગ કરવા માટે ૧૨ ૫૦=૧૩૪ આ પ્રમાણે ભાગ કરવાથી એક ચિત્રીસ આવે છે, ૧૩૪ એક યુગમાં આટલા જ અને હોય છે, અને એટલી જ ચંદ્રમાની આવૃત્તિ પણ હોય છે, તે પહેલાં કહેલ ધૂલિકર્મથી સમજી લેવું.
હવે કઈ તિથિમાં સૂર્યની કેટલી આવૃત્તિ હેાય છે? આ પ્રમાણેની વિચારણામાં पूर्वाधार्याध्य ४ ॥२५॥2॥ मी तापम पाये छ. (आउद्विहिं एगूणियाहि गुणियं सयंतु तेसीय) त्याहि मानी भागाधर व्याच्या उपामा मावे छे. सूर्य नी मा. ત્તિમાં તિથિ જાણવી હોય તે વિશેષ તિથિ યુક્ત જે આવૃત્તિ જાણવી હોય એ સંખ્યા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
