Page Text
________________
-
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७५ द्वादशप्राभृतम्
५४१ कृतायां सत्यामेकैकसूर्य परिसमाप्तौ एकैकोऽधिकोऽहोरात्रः प्रत्यक्षत उपलभ्यते । यतोहि -कर्ममासः सावनात्मकः, सावनमासोहि त्रिंशदिनात्मको भवतीत्युक्तं प्राक । (त्रिंशद्दिनं सावनमाससंज्ञः) तेनात्र त्रिंशताऽहोरात्रैरेकैकः कर्ममासो भवति मध्यममानेन, तथैव मध्यममानेन सार्द्धत्रिंशताऽहोरात्रैरेकः सूर्यमासो भवति । एवं च मासद्वयात्मकश्च ऋतुर्भवतीत्यपि भावितमुक्तं च प्राक । तेनैककः सूर्य रेकषष्टयाऽहोरात्रः स्यात्-(३०)x (३०+३)= ( + )=+=५-६१=एकः सूर्यत्तुः ॥ एवमेव कर्ममासद्वयेन कर्मऋतुः स्यात् ? ३० +३०-६० । अनयोरन्तरेणातिरात्रो भवति-६१-६०=१ अतिरात्रः । तेन सिद्धयति यत् एकसूर्यर्तुपरिसमाप्ती कर्ममासद्वयमपेक्ष्य एकोऽधिकोहोरात्रो जायते । सूर्यर्तुश्च आषाढादिको भवति तेन आषाढमासादारभ्य चतुर्थे पर्वणि गते सति एकोधिकोकरके सूर्य मास की विचारणा करे तो एक एक सूर्य ऋतु समाप्ति में एक एक अधिक अहोरात्र प्रत्यक्ष से हो जाता है। कारण की कर्ममास सावन मास रूप है सावन मास तीस दिन प्रमाणवाला होता है ऐसा पहले कहा है, अतः यहां पर मध्य मान से तीस अहोरात्र से एक कर्ममास होता है, उसी प्रकार मध्य मान से साडे तीस अहोरात्र से एक सूर्य मास होता है, तथा दो मास से एक ऋतु होती है यह पहले कहकर भावित किया गया है । अतः एक एक सूर्य ऋतु एकसठ अहोरात्र से होती है-(३०२)x + (- + १३.६१ । एक सूर्य ऋतु का प्रमाण इकसठ अहोरात्र का है, इसी प्रकार दो कर्म मास से कर्म ऋतु होती है । ३०+३०=६० । इस अन्तर से अतिरात्रवृद्धितिथि होती है । ६१-६०=१ अतिरात्र । इस से यह सिद्ध होता है कि एक सूर्य ऋतु की समाप्ति में, दो कर्ममास की अपेक्षा से एक अधिक अहोरात्र होता है, सूर्य ऋतु आषाढादि से होता है, अत: आषाढ मास से आर
હવે આ કથનની ભાવના બતાવે છે. અહીં કર્મમાસની અપેક્ષાથી સૂર્યમાસની વિચારણા કરવામાં આવે તે એક એક સૂર્યરૂતુની સમાપ્તિમાં એક એક અધિક અહેરાત્ર પ્રત્યક્ષથીજ થઈ જાય છે. કારણકે કર્મમાસ સાવન માસરૂપ છે. સાવનમાસ ત્રીસ દિવસ પ્રમાણને કહેલ છે. તેથી અહીંયાં મધ્ય માનથી ત્રીસ અહેરાત્રથી એક કર્મમાસ થાય છે. એજ પ્રમાણે મધ્ય માનથી સાડત્રીસ અહેરાત્રથી એક સૂર્ય માસ થાય છે. અને બે માસથી એક રૂતુ થાય છે. આ પ્રમાણે પહેલાં કહીને ભાવિત કરેલ છે. તેથી એક એક सूर्य ३तु मेस माथी थाय छे. (303)+F०६१-१. १३२=६१। २४ सूर्य ३तुनु प्रभाए १४४ म त्रनु छ. मेरा प्रमाणे में ४म भासथी ३तु थाय छे. ३०+30=१० આટલા અંતરથી અતિરાત્ર વૃદ્ધિ તિથિ થાય છે. ૬૧-૬૦=૧ અતિરાત્ર આનાથી એ સિદ્ધ થાય છે કે-એક સૂર્ય રૂતુની સમાપ્તિમાં બે કર્મ માસની અપેક્ષાથી એક અધિક અહોરાત્ર થાય છે. સૂર્યરત અષાઢ માસથી થાય છે. તેથી અષાઢ માસથી આરંભ કરીને
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |