Page Text
________________
४१२
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे ऋतुसंवत्सरो भवति, अतस्त्रिंशतो द्वादशमिर्गुणनेन जातानि ३०x१२-३६० षष्टयधिकानि त्रीणि शतानि रात्रिन्दिवाना मित्युपपद्यते ॥-अथ मुहूर्त्तविषयं प्रश्नयति-'ता से णं केवइए मुहुत्तग्गेणं आहिए ति वएजा ? ' तावत् सः खलु कियता मुहर्ताग्रण आख्यात इति वदेत् ॥-तावदिति पूर्ववत् स:-पूर्वोदित ऋतुसंवत्सरः कियता मुहर्ताओणमुहर्तपरिमाणेन आख्यातः-प्रतिपादित इति वदेत-कथय भगवन्निति गौतमस्य प्रश्नस्ततो भगवानाह-'ता दसमुहुत्तसहस्साइं अट्ठ य सयाई मुहुत्तग्गेणं आहिए ति वएज्जा' तावद् दशमुहूर्तसहस्राणि अष्टौ च शतानि मुहूर्ताग्रेण आख्यात इति वदेत् ॥-तावदिति पूर्ववत् तस्मिन् ऋतुसंवत्सरे मुहूर्तानां दशसहस्राणि अष्टौशतानि च-अष्टशतोत्तरदशसहस्राणि१०८०० भवन्ति । एतत्तुल्येन मुहूर्तपरिमाणेन एकःऋतुसंवत्सरः प्रपूर्णो भवतीति आख्यातः-प्रतिपादित इति वदेत्-स्वशिष्येभ्यः प्रतिपादयेत् ॥ यतोहि एकस्मिन् ऋतुमासे अतः तीस को बारह से गुणा करने से ३०x१२=३६० तीनसो साठ अहोरात्र परिमाण हो जाता है।
अब श्रीगौतमस्वामी मुहूर्त के विषय में प्रश्न करते हैं-(ता से णं केवइए मुहत्तग्गेणं आहिएत्ति वएजा) यह पूर्वकथित ऋतु संवत्सर कितना मुहर्त परिमाण युक्त प्रतिपादित किया है, हे भगवन् आप कहिये ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्रीभगवान् कहते हैं-(ता दस मुहत्तसहस्साई अ य सयाई मुहत्तग्गेणं आहिएत्ति बएन्जा) इस ऋतु संवत्सर में दस हजार एवं आठसो १०८००। मुहूर्तपरिमाण होते हैं । अर्थात् इतने मुहूर्तपरिमाणवाला परिपूर्ण एक ऋतुसंवत्सर प्रतिपादित किया है, ऐसा स्वशिष्यों को कहें । जैसे कि एकऋतुमास में नवसो मुहूर्त होते हैं ऐसा पहले प्रतिपादित किया है, अतः यदि एकऋतुमास में इतने मुहूर्त होते हैं तो बारह સ્વશિષ્યને ઉપદેશ કરે. એક માસમાં ત્રીસ અહોરાત્ર થાય છે તે એવા બાર માસથી એક ઋતુ સંવત્સર થાય છે તેથી ત્રીસને બારથી ગુણાકાર કરવાથી ૩૦+૧=૩૬ ૦ ત્રણસે સાઠ અહોરાત્રનું પરિમાણુ થઈ જાય છે.
हवे श्रीगौतमस्वामी मुतना समयमा प्रश्न पूछे छे-(ता सेणं केवइए मुहुत्तग्गेण आहिएत्ति वएज्जा) 0 पूथित *तु संवत्स२ 320 मुडूत परिमाणवाणु उस छ ? હે ભગવન આપ તે કહે. આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રી भगवान् ४ छ- (ता दसमुहुत्तसहस्साई अटु य सयाई मुहुत्तग्गेणं आहिएत्ति वरज्जा) से ऋतु સંવત્સરમાં દસ હજાર અને આઠ ૧૦૮૦૦ મુહૂર્ત પરિમાણ હોય છે. અર્થાત આટલા મુહૂર્ત પરિમાણવાળું પરિપૂર્ણ એક ઋતુસંવત્સર પ્રતિપાદિત કરેલ છે, તેમ સ્વશિષ્પોને કહેવું. જેમ કે-એક ઋતુ સંવત્સરમાં નવો મુહૂર્ત થાય છે. તે પ્રમાણે પહેલાં પ્રતિપાદન કરેલ છે. તેથી જ એક ત્રાતુમાસમાં આટલા મુહૂર્ત થાય છે, તો સાર
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |