________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७० दशमप्राभृतस्य द्वाविंशतितमं प्राभृतप्राभृतम्
३३७
'जया णं इमे णक्खत्ते गइसमावण्णए हवइ तथा णं इयरे वि णक्खत्ते गइसमावण्णए भवइ । जया णं इयरे णक्खते इसमावण्णए भवइ तया णं इमे वि णक्खत्ते गइसमावण्णए भवइ' यस्मिन विवक्षितेकाले यस्मिन् विवक्षिते मण्डलप्रदेशे च खलु इति वाक्यालङ्कारे इदं -- पुरोदृश्यमानं नक्षत्रमण्डलं गतिसमापन्नकं - गति युक्तं भवति, तस्मिन्नेव विवक्षिते काले तस्मिन्नेव विवक्षिते मण्डलप्रदेशे च इतरमपि - अन्यदपि - ऐरवत क्षेत्रगतमपि नक्षत्रमण्डलं गतियुक्तं भवति ? एवमेव यस्मिन् विवक्षिते समये यस्मिन् विवक्षिते मण्डलप्रदेशे च इतरम् - ऐरवत् क्षेत्रगतं नक्षत्रमण्डलं गतियुक्तं भवति, तस्मिन्नेव विवक्षिते काले तन्मिन्नेव विवक्षिते मण्डलप्रदेशे इदमपि - पुरोदृश्यमानमपि - भरतक्षेत्रगतं नक्षत्रमण्डलं खलु 'गइसमावण्णए हवइ' गतिसमापत्रकं भवति - गतियुक्तं भवतीत्येवमालापकद्वयं ग्रहनक्षत्रयोः संयोज्य उक्तं व्याख्यातं च, सम्प्रति - चन्द्रसूर्ययो नक्षत्रयोगविषयमधिकृत्य कथयति - 'ता जया णं इमे चंदे : जुत्ते जोगेणं हवइ तया णं इयरे वि चंदे जुत्ते जोगेणं हवइ, जया णं इयरे चंदे जुत्ते जोगेण : प्रकार से कहा है- (जयाणं इमे णक्खत्ते गइसमावण्णए हवइ, तया णं इयरे वि णक्खत्ते गइ समावण्णए भवइ, जया णं इयरे णक्खत्ते गइसमावण्णए भवइ, ताणं इमे विक्खत्ते गइसमावण्णए भवइ) जिस विवक्षितकाल में तथा जिस विवक्षित मंडलप्रदेश में यह आगे दृश्यमान नक्षत्र मंडलगति समापन्नक माने गतियुक्त होता है । उसी विवक्षित काल में एवं उसी विवक्षित मंडलप्रदेश में ऐरवतक्षेत्र में रहा हुवा नक्षत्रमंडल भी गतियुक्त होता है । उसी विवक्षित काल में एवं उसी विवक्षित मंडलप्रदेश में यह पुरः दृश्यमान भरतक्षेत्र गत नक्षत्रमंडल भी (गइसमावण्णए भवइ) गति युक्त होता है इस प्रकार दो आलापक ग्रह नक्षत्र के विषय में कहा भी है एवं व्याख्यात किया है। अब चंद्र सूर्य का नक्षत्र योग विषय को अधिकृत करके कथन किया અથવા સૂર્યંના ગ્રહ પરિવાર પણ ગતિયુક્ત થાય છે.
नक्षत्रना संबंधां या प्रमाणे ऽधुं छे. (जया णं इमे णक्खत्ते गइसमावण्णए भवइ ) ताणं इयरे विक्खत्ते गइसमावण्णए भवइ, जया णं इयरे णक्खत्त गइ समावण्णए भव, तया णं इमे वि णक्खत्ते गइ समावण्णए भवइ) ने समये अने ने विवक्षित મંડળ પ્રદેશમાં આ સન્મુખ દૃશ્યમાન નક્ષત્રમંડળ ગતિ સમાપન્નક એટલેકે ગતિયુક્ત હાય છે, એજ વિવક્ષિત કાળમાં અને એજ વિવક્ષિત મંડળ પ્રદેશમાં એરવત ક્ષેત્રમાં રહેલ નક્ષત્ર મ ́ડળ પણ ગતિયુક્ત થાય છે. એજ વિવક્ષિત કાળમાં અને એજ વિવક્ષિત મંડળ प्रदेशमां या भागण दृश्यमान भरतक्षेत्र गत नक्षत्र मंडप पशु (गइसमावण्णए भवइ) ગતિયુક્ત થાય છે. આ રીતે અને આલાપો ગ્રહ નક્ષત્રના વિષયમાં કહેલ છે અને વ્યાખ્યાત પણ કરેલ છે.
હવે ચંદ્ર સૂર્યના નક્ષત્રયોગ વિષયને અધિકૃત કરીને થન કરવામાં આવે
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨