________________
२७८
सूर्यप्राप्तसूत्रे परिपूर्ण शुद्धयति । राशिश्च निर्लेपो जायते । इत्थमेव चन्द्रनक्षत्रयोगेऽपि राशि निलेपो भवतीति गणितक्रमो द्वयोरपि समान एव । अत आगतम् , उत्तराषाढानक्षत्रं चन्द्रेण सह युक्तं चरम समए चरमां द्वाषष्टितमां पौर्णमासी परिसमापयति । तथा च तस्मिन् समये सूर्येण युक्तस्य पुष्यनक्षत्रस्य दशसु मुहूर्तेषु एकस्य च मुहूत्र्तस्य अष्टादशसु द्वापष्टिभागेषु एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य चतुस्त्रिंशति सप्तपष्टिभागेषु अतिक्रान्तेषु एकोनविंशतौ च मुहूर्तेषु एकस्य च मुहत्तस्य त्रिचत्वारिंशति द्वापष्टिभागेषु एकस्य च द्वापष्टिभागस्य त्रयस्त्रिंशति सप्तपष्टिभागेषु शेषेषु चरमा द्वाषष्टितमा पौर्णमासी परिसमाप्तिमुपगच्छतीति प्रतीयते ॥सू० ६७॥
सम्प्रति-चन्द्रसूयेयोरमावास्या नक्षत्रयोगविषय प्रश्नोत्तरसूत्रमाह-"ता एएसिणं" इत्यादि ॥
मूलम् -ता एएसि पंचण्हं संवच्छराणं पढमं अमावासं चंदे केणं णक्खत्तेणं जोएइ । ता अस्सेसाहि, अस्सेसाणं एको मुहत्तो चत्तालीसं च बावद्विभागा मुहुत्तस्स बावटिभागं च सत्तट्टिहा छेत्ता ०००।००० । सर्वथा परिपूर्ण शुद्ध रहता है, तथा राशि निर्लेप होती है। इसी प्रकार चंद्र नक्षत्र योग में भी निर्लेप राशि होती है। कारण की गणित क्रम दोनों का समान ही होता है, अतः यहां पर उत्तराषाढा नक्षत्र आता है, वह चंद्र के साथ युक्त होकर अन्त समय में अन्तिम बासठवीं पूर्णिमा को समाप्त करता है। उस समय सूर्य के साथ रहा हुवा पुष्य नक्षत्र का दस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया अठारह भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया वोत्तीस भाग व्यतीत होने पर उन्नीस मुहूर्त तथा एक मुहूते का बासठिया तयालीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया तेतीस भाग शेष रहने पर अन्तिम बासठवीं पूर्णिमा समाप्त होती प्रतीत होती है ॥सू. ६७॥ गुरु ध्रुव शशिथी (६६। १७) १२=४०८२।३१३१६३४०८७१००००१ ४०८७६७
शते विधित ४२पाथी (४८८७१००६८०) ४०६७१००=००१००० सवथा परिપૂર્ણ શુદ્ધ ચાર હજાર સત્તાણુ રહે છે, તથા રાશિ નિલેપ રહે છે. આજ પ્રમાણે ચંદ્ર નક્ષત્ર રોગમાં પણ નિલેષ રાશિ થાય છે. કારણકે ગણિત ક્રમ બનેને સરખે જ થાય છે. તેથી અહીં ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર આવે છે. તે ચંદ્રની સાથે રહીને અંત સમયમાં છેલ્લી બાસઠમી પૂર્ણિમાને સમાપ્ત કરે છે. એ સમયે સૂર્યની સાથે રહેલ પુષ્ય નક્ષત્રના દસ મુહુર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસઠિયા અઢાર ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસડિયા ચેત્રીસ ભાગ વીતી ગયા પછી ઓગણીસ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તન બાસઠિયા તેંતાલીસ ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠિયા તેત્રીસ ભાગ शेष २४ त्यारे छेसी पास भी पूणिमा समाप्त थs in छ. ॥ सू. १७ ॥
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
