________________
२५८
सूर्यप्रक्षप्तिसूत्रे भागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य दो सप्तपष्टिभागाविति । ततोऽस्मात् गुणिताङ्करूपगुणनफलात् पुष्यनक्षत्रस्य शोधनकं खलु-१९ । । एकोनविंशतिमुहर्ताः, एकस्य च मुहर्तस्य त्रिचत्वारिंशत् । द्वापष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य त्रयस्त्रिंशत् सप्तषष्टिभागाः (१९ । है।) इत्येवं प्रमाणं पुष्यनक्षत्रस्य शोधनकं पूर्वगुणितधुवाङ्काद (१३२ ।
।) स्मात् शोध्यते तदा शोधनक्रमे न्यासो यथा-(१३२।।)-(१९ ।। L)=११२ ।। अत्रापि शोधनक्रमः पूर्वप्रतिपादितनियमवदेवेति जातं मुहर्तानां द्वादशोत्तरं शतम् , एकस्य च मुहर्तस्य अष्टाविंशतिषष्टि भागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य पत्रिंशत् सप्तपष्टिभागाः (११२ । ।) इति ततोऽस्मात् पञ्चदशभिर्मुहर्तेराश्लेषानक्षत्रं त्रिंशतामुहूतैर्मधानक्षत्रं त्रिंशता च मुहूर्तः पूर्वाफाल्गुनीनक्षत्रं चेति त्रयाणां योगः -१५+३० +३०-७५ इति शोधनकं शोध्यते-(११२ । । ।)-७५ (३७ । । प्रकार एकसो बत्तीस मुहर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया दस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया दो भाग होता है । इस गुणिताङ्क रूप गुणनफल से पुष्यनक्षत्र का शोधनक १९ । ३। इस प्रकार उन्नीस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया तयालीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया तेतीस भाग (१९ ) इतना प्रमाण पुष्य नक्षत्र का शोधनक को पूर्व गुणित ध्रुवाङ्क जो (१३२।।) है उससे शोधित करे तो शोधनकक्रमांकन्यास इस प्रकार से होता है (१३२।।।)-(१९३४)११२।६। यहां पर भी शोधनकक्रम पूर्व प्रतिपादित नियम के अनुसार एक सो बारह मुहूर्त तथा एक मुहर्त का बासठिया अठाईस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया छत्तीस भाग (११२।।) होते हैं इसमें से पंद्रहमुहर्त से आश्लेषा नक्षत्र तीस मुहर्त से मघानक्षत्र तथा तीसमुहत से पूर्वाफाल्गुनी नक्षत्र ये तीनों नक्षत्र का योग १५+३०+३०७५ होता है इसप्रकार ये पूर्वोक्त तीन नक्षत्र शोधित होते हैं (११२।।। -७५ (३७)।६।। शेष बचता हैं सडतीस એક બત્રીસ મુહર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસઠિયા દસભાગ તથા બાસયિા એક ભાગના સડસઠિયા બે ભાગ, આ ગુણિત એકરૂપ ગુણન ફલથી પુષ્ય નક્ષત્રનું શોધનક ૧૯, ૨૪ આટલું પ્રમાણ પુષ્ય નક્ષત્રના શોધનકને પૂર્વગુણિત ધુવાંક જે (૧૩ર,ફ) છે તેનાથી શેધિત કરવા તે ધનક કમાંકને ન્યાસ આ પ્રમાણે થાય છે. (૧૩૨, १ )-(१८ )=११२३६३६ मही ५५ शाधन म पूर्व प्रतिपाति नियमानुसार એક બાર મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તન બાસઠિયા અઠયાવીસ ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠિયા છત્રીસ ભાગ (૧૧રાફ૪) થાય છે, તેમાંથી પંદર મુહૂર્તથી અશ્લેષા નક્ષત્ર, વીસ મુહૂર્તથી મધનક્ષત્ર તથા ત્રીસ મુહૂર્ત થી પૂર્વાફાગુની નક્ષત્ર આ ત્રણે નક્ષત્રોના કુલ જેડ ૧૫૪૩૦-૩૦=૭૫ પંચોતેર થાય છે. આ રીતે આ પૂર્વોકત ત્રણ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨