________________
२३४
एत्थ से सूरे चरिमं बावट्ठ अमावासं जोएइ । सू० ६६॥
छाया - तावत् एतेषां पञ्चानां सम्वत्सराणां प्रथमाम् अमावास्यां सूर्यः कस्मिन् देशे युनक्ति ? । तावत् यस्मिन् खलु देशे सूर्यवरमां द्वाषष्टिम् अमावास्यां युनक्ति, तस्पात् अमावास्यास्थानात् मण्डलं चतुर्विंशतिकेन शतेन छित्वा चतुर्नवति भागान् उपादाय अत्र खलु स सूर्यः प्रथमाम् अमावास्यां युनक्ति, एवं येनैव अभिलापेन सूर्यस्य पौर्णमास्यस्तेनैव अमावास्या अपि । तद्यथा - द्वितीया तृतीया द्वादशी । एवं खलु एतेनोपायेन तस्मात् अमावास्यास्थानात् मण्डलं चतुर्विंशतिकेन शतेन छित्वा चतुर्नवतिं चतुर्नवतिं भागान् उपादाय तस्मिन् तस्मिन् देशे तां ताम् अमावास्यां सूर्यो युनक्ति । तावत् यस्मिन् खलु देशे सूर्य
मां द्वाषष्टिम् अमावास्यां युनक्ति तस्मात अमावास्यास्थानात् मण्डलं चतुर्विंशतिकेन शतेन छत्वा सप्तचत्वारिंशतं सप्तचत्वारिंशतं भागान् उत्कोस्य अत्र खलु स सूर्यवरमां द्वापटम् अमावास्यां युनक्ति ।। सू० ६६ ॥
टीका - पञ्चषष्टितमे सूत्रे चन्द्रस्यामावास्यापरिणमनविषयक विचारं सम्यक् विविच्य सम्प्रति पट्पष्टितमेऽस्मिन्नर्थाधिकारसूत्रे सूर्यस्यामावास्यापरिसमाप्तिनिबन्धनप्रदेश पिपृच्छिः 'ता एएसि णं' इत्यादिना प्रथमं गौतमः प्रश्नयति- 'ता एएसि णं पंचहं संवच्छराणं परमं अमावासं सूरे कंसि देसंसि जोएड !" तावत् एतेषां पञ्चानां सम्वत्सराणां प्रथमाम् अमावास्यां सूर्यः कस्मिन् देशे युनक्ति । तावत्-तत्र - सूर्यस्यामावास्यापरिसमाप्तिमण्डलप्रदेश विचारे, एतेषामनन्तरोदितानां पञ्चानां चान्द्रादिभिर्नामभिर्युगबोधकानां पञ्चसंख्यकानां सम्वत्सराणां मध्ये 'पढमं' प्रथमां - सर्वादिमां-युगादिमासमध्यगताममावास्यां सूर्य: 'कंसि णं देसंसि' कस्मिन् खलु देशे - कस्मिन् मण्डलप्रदेशे 'जोएइ' युनक्ति - कस्मिन् मण्डलप्रदेशे स्थितः सन् सूर्य प्रथमां पौर्णमासीं परिसमापयतीति गौतमस्य प्रश्नं श्रुत्वा
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
टीकार्थ- पैंसठ सूत्रमें चंद्र का अमावास्या का समाप्ति विषयक विचार सम्यक् प्रकार से विचारणा करके अब छियासठवें इस अर्थाधिकार सूत्र में सूर्य का अमावास्या परिसमाप्ति प्रदेश के विषय में जानने की इच्छा से श्री गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं - (एएसि णं पंचन्हं संवच्छरणं) सूर्य की अमावास्था परिसमापक मंडलप्रदेश की विचारणा में ये पूर्वोक्तः चांद्रादि नामवाले पांच संवत्सरो में जो (पढमं) युगके आदिमास के मध्यवर्तिनी (अमावासं) अमावास्या को (सूरे) सूर्य (कंसि देसंसि ) किस मंडलप्रदेश में (जो एइ) युक्त
ટીકાથ :—પાંસઠમા સૂત્રમાં ચંદ્રને અમાવાસ્યા સમાપ્તિ સબંધી વિચાર સારી રીતે વિચાશ્તિ કરીને હવે આ છાસઠમા અર્થાધિકાર સૂત્રમાં સૂર્યના અમાવાસ્યા સમાપ્તિપ્રદેશના विषयभां भगुवानी छाथी श्री गौतमस्वामी प्रश्न पूछे छे - (एएसि णं पंचं संवच्छरणं) સૂર્યની અમાવાસ્યા સમાપ્તિ મંડળપ્રદેશની વિચારણામાં આ પૂર્વોક્ત ચાંદ્રાદિ નામવાળા पांच संवत्सरोमां ने (पढमं ) युगना यहि भासनी मध्यभां रहेस ( अमावासं) अमावास्याने
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨