SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 719
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ३६ दशमप्राभृतस्य चतुर्थ प्राभृतप्राभृतम् ७०७ नावश्यकम् । अत्रतु व्यवहारनयमधिकृत्य बाहुल्येन यस्य नक्षत्रस्य यदा चन्द्रयोगस्यादि भवति स एव सम्यग्र विवेचनीयो भवेत् । अत स्तमभिदिधित्सु भगवानाह-'अभिई' इत्यादिना, 'ता अभिई सवणा खलु दुवे णक्खत्ता पच्छाभागा समक्खित्ता साइरेग ऊतालीसति मुहत्ता तप्पढमयाए सायं चंदेण सद्धिं जोयं जोएंति' तावद अभिछिच्छ्वणे खलु द्वे नक्षत्रे पश्चाद्भागे समक्षेत्रे सातिरेकैकोनचत्वारिंशन्मुहर्ने तत्प्रथमतया सायं चन्द्रेण सार्द्ध योगं युक्तः ।। तावत्-तव प्रश्नस्य विविक्तविवेचनं श्रूयताम, तावद् अभिजिच्छ्रवणे-अभिजित् श्रवणाख्ये खलु द्वे नक्षत्रे एतादृशे स्तः ये खलु नक्षत्रे पश्चाद्भागे-दिवस पश्चिमार्द्धभागगते-दिवापश्चिमभागगश्चन्द्रयोगस्यादि मधिकृत्य विद्यते ययो स्ते पश्चाभागे, समक्षेत्रेसम्पूर्णाहोरात्रव्याप्ते-सम्पूर्णमहोरात्रप्रमितं क्षेत्रं चन्द्रयोगमधिकृत्य विद्यते ययोस्ते समक्षेत्रे-अतः सातिरेककोनचत्वारिंशन्मुहूर्ते-किञ्चिदधिकैकोनचत्वारिंशन्मुहूर्त्तव्याप्तकालपरिसविस्तर एवं सप्रपंच से विवेचन किया है अतः वह वहां देख के समजलेवें, उसका वर्णन यहां पर विषय से बहिर्भूत होने से माने विषयान्तर होने से अनावश्यक है यहां पर व्यवहार नय को अधिकृत करके बाहल्य से जो नक्षत्र का जिस समय चन्द्रयोग का आदि होता है वही सम्यक प्रकार से यहां पर वर्णित करने का है, अतः उसको कहने के लिये भगवान कहते हैं-(ता अभिई सवणा खलु दुवे णक्खत्ता पच्छा भागा समक्खित्ता साईरेगऊतालीसति मुहुत्ता तप्पढमयाए सायं चंदेण सद्धिं जोयं जोएंति) भगवान् कहते हैं-हे गौतम ! तुम्हारे प्रश्नों का विशेष प्रकार से विवेचन सुनिये अभिजित् एवं श्रमण ये दो नक्षत्र ऐसे हैं कि जो नक्षत्र दिवस के पश्चात्वर्ति अर्धभाग जाने पर अर्थात् दिवस का पश्चिम भागवति चंद्र योग आदि को अधिकृत करके जो रहे वह पश्चात् भाग कहा जाता है । तथा समक्षेत्र माने सम्पूर्ण अहोरात्र प्रमाणवाले क्षेत्र का चंद्र के साथ योग को अधिकृत करके જીજ્ઞાસુએ તે ત્યાંથી સમજી લેવું. તેનું અહિયાં વર્ણન વિષયથી બહારનું હોવાથી અર્થાત્ વિષયાન્તર હોવાથી બિન જરૂરી છે. અહીયાં વ્યવહાર નયને અધિકૃત કરીને બાહલ્યથી જે નક્ષત્રને જ્યારે ચંદ્રગ આદિ હોય છે. એજ અહીયાં સારી રીતે વર્ણવવાનું છે. तथा तेने या भाटे भगवान सूत्र 48 3 छे.-(ता अभिई समणा खलु दुवे णक्खत्ता पच्छे भागा समक्खित्ता साईरेग ऊतालीसतिमुहुत्ता तप्पढमयाए सायं चंदेण सद्धिं जोयं जोएंति) भगवान् ४९ छे से गौतम ! तमा। प्रश्नोनु विशेष प्राथी विवेयन सभा અભિજીત અને શ્રવણ એ બે નક્ષત્ર એવા છે કે જે નક્ષત્ર દિવસનો પાછળના અધે ભાગ ગયા પછી અર્થાત્ દિવસના અંત ભાગવતિ ચંદ્ર ગના આદિને અધિકૃત કરીને જે રહે તે પશ્ચાત્ ભાગ કહેવાય છે. તથા સમક્ષેત્ર એટલે સંપૂર્ણ અહેરાત્ર પ્રમાણવાળા ક્ષેત્રને ચંદ્રની સાથેના વેગને અધિકૃત કરીને જે રહે તે સમક્ષેત્ર નક્ષત્ર કહેવાય છે. શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
SR No.006351
Book TitleAgam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1981
Total Pages1076
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti
File Size74 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy