Page Text
________________
४४४
सूर्यप्रप्तिसूत्रे बाहाद्वयस्य परिस्थिति निरूपयति-सर्वाभ्यन्तरा बाहा-मेरुसमे विष्कम्भमधिकृत्य या बाहा वर्तते सा सर्वाभ्यन्तरा वाहा पदेन-स्रोतसा अयनेन-गमनेन च ज्ञायते, या च जम्बूद्वीपपर्यन्ते विष्कम्भमधिकृत्य लवणसमुद्रदिशि बाहा-अयनगतिर्भवति सा सर्वबाह्या बाहा पदेन कथ्यते, आयामो दक्षिणोत्तरायततया, विष्कम्भः पूर्वापरायततया प्रतिपत्तव्यः-ज्ञातव्यः । एवमुक्ते गुरौ पुनर्भगवान् गौतमः स्वशिष्याणां स्पष्टावबोधनार्थं भूयः पृच्छति-तत्र को हेतु तत्र-तस्याम् एवंविधायाम् अनन्तरप्रतिपादितायां वस्तुव्यवस्थायां को हेतुः-किं कारणंकोपपत्तिरिति ज्ञानसागरो भगवान् वदेत्-कथयेत् । बोधय भगवन् ! प्रणतं मामितिशिष्येणोक्ते भगवानाह-'ता अयणं जंबुद्दीवे दीवे जाव परिक्खेवेणं ता जया णं सूरिए सव्वब्भंतरं वाहा उस रीति से वह वाहा अवस्थित होने में क्या कारण है सो कहीये ? 'तं जहा' दो वाहाओं के विषय में परिस्थिति की स्पष्टता करते हैं-सर्वाभ्यन्तर वाहा मेरु के समान विष्कंभ को अधिकृत करके जो बाहा होती है वह सर्वांभ्यन्तर वाहा कही जाती है वह बाहा पद से स्रोतसों के अयन माने गमन से जानी जाता है। तथा जो जम्बूद्वीप के पर्यन्त में विष्कम्भ को अधिकृत करके लवणसमुद्र की दिशा में जो बाहा माने अयनगति होती है वह सर्वबाह्य पद से कही जाती है। आयाम दक्षिण एवं उत्तर दिशा की ओर लम्बायमान होने से, तथा विष्कंभ पूर्वपश्चिम की ओर दीर्घता से समझ लेना । इस प्रकार भगवान् के कहने पर श्री गौतमस्वामी स्वशिष्यों को स्पष्ट प्रतिपत्ति होने के हेतु से फिरसे भगवान् को पूछते हैं-हे भगवन् अनन्तर प्रतिपादित इस प्रकार की वस्तुव्यवस्था होने में क्या कारण है ? क्या प्रमाण है ? सो ज्ञानसागर रूप आप कहिये इस प्रकार गौतमस्वामी के पूछने पर भगवान् कहते हैं (ता अयण्णं जम्बूद्दीवे दीवे जाव परिक्खवेणं ता जया णं सरिए सव्वन्भंतरं મંડળની વાહ તે તેવી રીતે એ વાહાએ હેવાનું શું કારણ છે? તે કહો બે વાહાની स्थितिनी २पष्टता ४२di ४ छ (तं जहा) सल्य-त२नी पाहा भे३ समान लिने વ્યાપ્ત કરીને જે વાહા હોય છે તે સભ્યન્તર વાહા કહેવાય છે તે વાહા પરથી, ઝરણાએને ગમનથી જાણવામાં આવે છે, તથા જે જંબુદ્વીપના પર્યન્ત ભાગમાં વિષ્કભને અધિકૃત કરીને લવણ સમુદ્રની દિશામાં જે વાહા એટલે કે અયનગતિ થાય છે. તે સર્વ બાહી પદથી ઓળખાય છે. આયામ દક્ષિણ અને ઉત્તર દિશાની તરફ લંબાયમાન હોવાથી તથા વિષ્ક પૂર્વ પશ્ચિમ તરફના લાંબાપણાથી સમજી લેવું. આ પ્રમાણે ભગવાનના કહેવાથી શ્રી ગૌતમસ્વામી પિતાના શિષ્યને સ્પષ્ટ પ્રતિપત્તિ થવા માટે ફરીથી ભગવાનને પૂછે છે-કે હે ભગવાન પૂર્વોક્ત રીતે પ્રતિપાદન કરેલ આ પ્રમાણેની વસ્તુ વ્યવસ્થા થવામાં શું કારણ છે? તે જ્ઞાનસાગરરૂપ આપ કહો આ પ્રમાણે શ્રી ગૌતમસ્વામીના પૂછવાથી भगवान् ४ छ -(ता अयण्णं जम्बुद्दीवे दीवे जाव परिक्खेवेणं ता जया णं सूरिए सव्व.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |