________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू० १४ उत्कृष्टकालस्थितिकं शानावरणीयकर्मबन्धनि० ४४३ पुनः सोपक्रमायुष्कास्ते कदाचित् तृतीयभागावशेषायुष्कास्त्रिभात्रिभागावशेषायुषो यावद् संक्षेप्याद्धाप्रविष्टा भवन्ति, इत्यत उक्तम्-'जे णं जीवे' इत्यादि, प्रकृतमुपसंहरनाह-'एसणं गोयमा ! आउयकम्मरस जहण्णठिई बंधए, तव्वइरित्ते अजहणे' हे गौतम ! एष खलुपूर्वोक्तस्वरूपो जनः आयुष्यकर्मणो जघन्यस्थितिबन्धको भवति, तद् व्यतिरिक्तो जनस्तु आयुष्यकर्मगोऽजघन्य स्थिति बन्धको भवतीति भावः ॥ सूत्र० १३ ॥
मूलम्-उक्कोसकालद्वितीयं णं भंते ! णाणावरणिज्जं कि नेरइओ बंधइ, तिरिक्खजोगिओ बंधइ, तिरिक्खजोणिणी बंधइ, मणुस्सो बंधइ, माणुस्सिणी बंधइ, देवो बंधइ, देवी बंधइ,? गोयमा! नेरइओ वि बंधइ, जाव देवी वि बंधइ, केरिसएणंभंते ! नेरइए उक्कोसकालठिइयं णाणा वरणिज्ज कम्मं बंधइ, ? गोयमा ! सण्णी पंचिंदिए सव्वाहिं पजत्तीहिं पजत्ते सागारे जागरे सुत्तोवउत्ते मिच्छादिट्री कण्हलेसे य उकोससंकिलिट्रपरिणामे ईसि मज्झिमपरिणामे वा, एरिसए णं गोयमा ! नेरइए उक्कोसकालट्ठिइयं णाणावरणिज्जं कम्मं बंधइ, केरिसए णं भंते ! तिरिक्ख जोणिए उक्कोसकालट्रिइयं णाणावरणिज्ज कम्मं बंधइ ? गोयमा ! कम्मभूमए वा कम्मभूमगपलिभागी वा सण्णी पंचिदिए सव्वाहि पजत्तीहिं पजत्तए सेसं तं चेव जहा नेरइयस्त, एवं तिरिक्खका बन्ध करते हैं । जो जीव सोपक्रम आयुवाले हैं उनकी परभव की आयु का बंध, कदाचित् भुज्यमान आयु का तृतीय भाग शेष रहने पर होता है और कदाचितू उस विभाग का भी त्रिभाग शेष रहने पर होता है। कदाचित् यावत् असंक्षेप्याद्धा प्रविष्ट होते हैं। इसी कारण कहा है-'जेणं जीवे इत्यादि।
उपसंहार करते हुए सूत्रकार कहते हैं-यह जीच, जिसका कथन ऊपर किया गया है। आयुष्य कमे का जघन्य बंधक कहा गया है, उससे अतिरिक्त अन्य जीव आयुकर्म के अजघन्य बंधक होते हैं ।।सू० १३॥ સોપકમ આયુવાળા છે તેમના પરભવના આયુને બન્ધ કદાચિત ભજ્યમાન આયુને ત્રીજો ભાગ શેષ રહેતાં થાય છે અને કદાચિત્ એ ત્રીજા ભાગને પણ ત્રીજો ભાગ શેષ રહેતાં थाय छे. हायित् यावत् २मस पाडा प्रविष्ट थाय छे. मे रणे प्रयुछे-'जेणं जीवे' या
ઉપસંહાર કરતાં સૂત્રકાર કહે છે આ જીવ કે જેનું કથન ઊપર કરેલું છે આયુષ્ય કર્મના જઘન્ય બન્ધક કહેલા છે. તેનાથી અતિરિક્ત અન્ય જીવ આયુકમના અજઘન્ય બક બને છે. પાર્ટ ૧૩
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫