________________
७६०
प्रज्ञापनासूत्रे
"
आहारगसरीरे ?' यदि अप्रमत्तसंयतसम्यग्दृष्टि पर्याप्त संख्येयवर्षायुष्ककर्म भूगगर्भव्युत्क्रान्तिकमनुष्याहारकशरीरं तत् किम् ऋद्धिप्रातप्रमत्तसंयत सम्यग्दृष्टिपर्याप्त संख्येयवर्षायुष्ककर्मभूमिगगर्भव्युत्क्रान्तिमनुष्याहारकशरीरं भवति ? किंवा अवृद्धिप्राप्तप्रमत्तसंयत सम्यग्दृष्टि पर्याप्त संख्ये वर्षायुष्क कर्म भूमिगगर्भव्युत्क्रान्तिकमनुष्याहारकशरीरं भवति ? तत्र आमर्षीषध्यादिस्वरूपाः ऋद्धिः प्राप्ताः - ऋद्धिप्राप्तः तद्भिनोऽवृद्धिप्राप्तः, भगवानाह - 'गोयमा ! हे गौतम! 'इपित्तपत्त संजय सम्मद्दिद्विपज्जत्तगसं खेज्जवासाउय कम्मभूमगगन्भवक्कंतिय मणूस आहारगसरीरे, नो अणि डिपत्तपत्त संजय सम्मद्दिट्टि पज्जतगसंखेज्जवासाउय कम्मभूस गगनभवक्कंतिय मणूस आहारगसरीरे' ऋद्धिप्राप्त अप्रमत्तसंयत सम्यग्दृष्टिपर्याप्ततक संख्येयवर्षायुष्ककर्म भूमिगगर्भ व्युत्क्रान्तिकमनुष्याहारकशरीरं भवति नो अवृद्धिप्राप्तप्रमत्त संयत सभ्यदृष्टि पर्याप्त संख्येव युककर्मभूमिगगर्भव्युत्क्रान्तिकमनुष्याहारकशरीरं भवति, गौतमः
श्री गौतमस्वामी - हे भगवन् ! यदि अप्रमतसंयत सम्यग्दृष्टि पर्याप्त संख्यात वर्ष की आयु वाले कर्मभूमि के गर्भज मनुष्य का आहारकशरीर होता है तो क्या ऋद्धिप्राप्त अप्रमत्तसंयत सम्यग्दृष्टि पर्याप्त संख्यात वर्ष की आयु वाले कर्मभूमि के गर्भज मनुष्य का आहारकशरीर होता है अथवा जो ऋद्धिप्राप्त नहीं है ऐसे अप्रमत्त संवत सम्यग्दृष्टि पर्याप्त संख्यात वर्ष की आयु वाले कर्मभूमि के गर्भज मनुष्य का आहारकशरीर होता है ?
आमषैषधि आदि रूप ऋद्धियां जिसे प्राप्त हों, वह ऋद्धिप्राप्त कहा जाता है और जिसे कोई ऋद्धिप्राप्त न हो वह अवृद्धिप्राप्त कहलाता है ।
भगवान् हे गौतम! ऋद्धिप्राप्त अप्रमत्तसंयत सम्यग्दृष्टि पर्याप्त संख्यात वर्ष की आयु वाले कर्मभूमि के गर्भज मनुष्य का आहारकशरीर होता है, अटद्विप्राप्त अप्रमत्त संयत सम्यग्दृष्टि पर्याप्त संख्यात वर्ष की आयु वाले कर्मશ્રીગૌતમસ્વામી કે ભગવન્ ! યદિ અપ્રમત્ત સયત સમ્યગ્દષ્ટિ પર્યાપ્ત સખ્યાત વર્ષની આયુવાળા ક`ભૂમિના ગર્ભજ મનુષ્યના આહારકશરીર ઢાય છે તે શુ ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત અપ્રમત્ત સયત સમ્યગ્દષ્ટિ પર્યાપ્ત સખ્યાત વહૂની આયુવાળા ૪ ભૂમિના ગજ મનુષ્યના આહારકશરીર હાય છે અથવા જે ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત નથી એવા અપ્રમત્ત સયત સમ્યગ્દષ્ટિ પર્યાપ્ત સખ્યાત વની આયુવાળા કમભૂમિના ગજ મનુષ્યના આહારકશરીર હાય છે ? આમૌષધિ આદિરૂપ ઋદ્ધિયા જેમને પ્રાપ્ત થાય, તે ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત કહેવાય છે, અને જેને કઈ ઋદ્ધિપ્રાપ્ત ન હેાય તે અનુદ્ધિપ્રાપ્ત કહેવાય છે,
શ્રીભગવાન્ હે ગૌતમ ! ઋદ્ધિપ્રાપ્ત અપ્રમત્ત સયત સમ્યગ્દષ્ટિ પર્યાપ્ત સંખ્યાત વર્ષની આયુવાળા કર્મભૂમિના ગર્ભજ મનુષ્યના આહારકશરીર હોય છે. અમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત અપ્રમત્ત સંયંત સમ્યગ્દષ્ટિ પર્યાપ્ત સખ્યાત વર્ષની આયુવાળા કર્મભૂમિના ગજ મનુષ્યના આહારશરીર નથી દાતાં,
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४