________________
५५२
प्रज्ञापनास्त्रे गौतम ! अस्त्येको लभेत, अस्त्येको नो लभेत, एवं यथा रत्नप्रभापृथिवी नैरयिकः, एवं यावत् सर्वार्थ सिद्धदेवः ॥ सू० ७॥ ____टीका-अथ पञ्चमं तीर्थकरत्वलक्षणं द्वारं प्ररूपयितुमाह-'रयणप्पभापुढवी नेरइए णं भंते ! रयणप्प मापुढवी नेरइएहितो अणंतरं उघट्टित्ता तित्थगरत्तं लभेजा ?' हे भदन्त ! रत्नप्रभापृथिवी नरयिकः खलु रत्नप्रभापृथिवी नैरयिकेभ्योऽनन्तरमुवृत्त्य किं तीर्थकरत्वं लभेत ? भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'अत्थेगइए लभेज्जा अत्थेगइए णो लभेज्जा' अस्त्येकः कश्चित् रत्नप्रभापृथिवी नैरयिकः स्वभवेभ्योऽनन्तरमुवृत्त्य तीर्थकरत्वं लभेत, अस्त्येकः कश्चित् नो लभेत, गौतम स्तत्र पृच्छति-'से केणठेणं भंते ! एवं वुच्चइ-अत्थेगइए लभेजा अस्थेगइए णो लभेजा ?' हे भदन्त ! तत्-अथ केनार्थेन-कथं तावद् एवम्-उक्तरीत्या उच्यते यद-अस्त्येकः कश्चित तीर्थकरत्वं लभेत, अस्स्येकः कश्चित नो तीथकरत्वं लभेत, करता है, कोई लाभ नहीं करता (एवं जहा रयणप्पभापुढवी नेरइए) इस प्रकार जैसे रत्नप्रभा पृथ्वी का नारक (एवं जाव सव्वट्ठसिद्धगदेवे) इसी प्रकार सर्वार्थसिद्ध विमान के देव तक कहना चाहिए।
टीकार्थ-अव तीर्थकर द्वार नामक पांचवें द्वार की प्ररूपणा की जाती है।
गौतमस्वामी-प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! क्या रत्नप्रभा पृथ्वी का नारक रत्नप्रभा पृथ्वी के नारकों से अनन्तर उद्वर्तन करके तीर्थकरत्व प्राप्त करता है ? अर्थात् तीर्थकर हो सकता है।
भगवान-हे गौतम ! रत्नप्रभा पृथ्वी का कोई नारक अपने भव से निकल कर तीर्थ कर हो सकता है, कोई नहीं होता है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस कारण ऐसा कहते हैं कि कोई रत्नप्रभा पृथ्वी का नारक, रत्नप्रभा पृथ्वी से निकल कर सीधा मनुष्य भव में उत्पन्न रयणप्पभा पुढवी नेरइए) से प्रारे २१॥ २त्नमा पृथ्वीना ना२४ (एवं जाव सब्वसिद्धगदेवे) से प्रारे साथ सिद्ध विमानना हे सुधी ४ नये.
ટીકાર્થ–હવે તીર્થકરદ્વાર નામક પાંચમા દ્વારની પ્રરૂપણ કરાય છે,
શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે–હે ભગવન્ ! શું રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારક રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકેથી અનાર ઉદ્વર્તન કરીને તીર્થકરત્વ પ્રાપ્ત કરે છે? અર્થાત તીર્થકર થઈ શકે છે ?
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ ! ૨નપ્રભા પૃથ્વીના કેઈ નારક પિતાના ભવથી નિકળીને તીર્થંકર થઈ શકે છે, કેઈ નથી થઈ શકતા.
શ્રીગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! શા કારણે એમ કહે છે કે કોઈ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારક, રત્નપ્રભા પૃથ્વીથી નિકળીને સીધા મનુષ્યભવમાં ઉત્પન્ન થઈને તીર્થકર થઈ શકે છે અને કઈ નથી થઈ શકતા,
श्री प्रापन। सूत्र:४