________________
प्रवापनास्त्रे
५२२ समर्थः-नोक्तार्थों युक्त्योपपन्नः प्रागुक्तयुक्तेः, ‘एवं जाव थणियकुमारेसु' एवम्-असुरकुमारेष्विव यावत् नागकुपारेषु सुवर्णकुमारेषु अग्निकुमारेषु विद्युत्कुमारेपु उदधिकुमारेषु द्वीपकुमारेषु दिक्कुमारेषु वायुकुमारेषु स्तनितकुमारेषु चापि असुरकुकारः असुर कुमारेभ्योऽनन्तर मुवृत्त्य नोपपद्यते, गौतमः पृच्छति-'असुरकुमारे णं भंते ! असुरकुरेहितो अणंतरं उव्वट्टित्ता पुढवी काइएसु उववज्जेज्जा ?' हे भदन्त ! असुरकुमारः खलु असुरकुमारेभ्योऽन्तरमुद्धृत्य किं पृथिवीकायिकेषु उपपद्यत ? भगवानाह-हंता, गोयमा !' हे गौतम ! हन्तसत्यम्, 'अत्थेगइए उववज्जेज्जा, अत्थेगइए जो उववज्जेज्जा' अस्त्येकः-कश्चिद् असुरकुमारोऽसुरकुमारेभ्योऽनन्तर मुवृत्त्य पृथिवीकायिकेषु उपपद्यत, अस्त्येकः-पश्चित्तु नोपपद्येत-नोत्पद्यते इत्यर्थः, तथा चामुरकुमादीशानान्तदेवानां पृथिवीकायिकाकायिक वनकरके नरक में उत्पन्न नहीं होता। इस विषय में युक्ति पूर्ववत् समझ लेना चाहिए। ___ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! असुरकुमार क्या असुर कुमारो से अनन्तर उद्वर्तन करके असुरकुमारो में उत्पन्न होता है ?
भगवान्-हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है यहां भी पूर्ववतू ही युक्ति समझनी चाहिए। असुरकुमारों के समान ही नागकुमारों, सुवर्णकुमारों, अग्नि कुमारों, विद्यत्कुमारो, उद्धिकुमारों, द्वीपकुमारों, दिशाकुमारों, वायुकुमारों
और स्तनितकुमारों में भी असुर कुमार असुरकुमारों से अनन्तर उद्वर्तन करके उत्पन्न नहीं होता है। ___ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! क्या असुरकुमार असुरकुमारों से अनन्तर उद्वर्तन करके पृथ्वीकायिकों में उत्पन्न होता है ?
भगवान्-हे गौतम! हां, कोई-कोई उत्पन्न होता है, कोई कोई नहीं उत्पन्न होता, क्योंकि असुरकुमार आदि के तथा ईशान देवलोक तक के देवों के
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી, અર્થાત્ અસુરકુમાર ઉદ્વર્તન કરીને નરકમાં ઉત્પન્ન નથી થતા. આ વિષયમાં યુક્તિ પૂર્વવત્ સમજી લેવી જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! અસુકુમાર શું અસુરકુમારાથી અનન્તર ઉદ્વર્તન કરીને અસુરકુમારોમાં ઉત્પન્ન થાય છે?
શ્રી ભગવાન -હે ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી. અહીં પણ પૂર્વવત્ જ યુક્તિ સમજવી જોઈએ. અસુરકુમારોના સમાન જ નાગકુમારો, સુવર્ણકુમારો, અગ્નિકુમારો, વિધસ્કુમારો, ઉદધિકુમારો, દ્વીપકુમાર, દિશાકુમારો, વાયુકુમારો અને સ્તનતકુમારોમાં પણ અસુરકુમાર અસુરકુમારોથી ઉદ્વર્તન કરીને ઉત્પન્ન નથી થતા.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! શું અસુરકુમાર અસુરકુમારોથી અનન્તર ઉદ્વર્તન કરીને પૃથ્વીકાચિકેમાં ઉત્પન્ન થાય છે?
શ્રી ભગવા–હે ગૌતમ! હા, કઈ કઈ ઉત્પન્ન થાય છે, કઈ કઈ નથી ઉત્પન્ન
श्री. प्रशानसूत्र:४
