Page Text
________________
प्रमैयबोधिनी टोका पद १८ सू० १२ संयतद्वारनिरूपणम् जए तिविहे पणत्ते' असंयत स्त्रिविधः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा-अगाईए वा अपज्जवसिए, अणाईए वा सपज्जवसिए' तद्यथा-अनादिको वा अपर्यवसितः, अनादिको वा सपर्यवसितः, सादिको वा सपर्यवसितश्च, तत्र यः संयम कदाचिदपि न लप्स्यते सोऽनाधपर्यवसितो व्यपदिश्यते, यस्तावत् संयम लप्स्यते सोऽनादि सपर्यवसितः, यस्तु संयम लब्ध्वा ततः परिपतितः स सादिसपर्यवसितो व्यपदिश्यते, 'तत्थ णं जे से सादीए सपर्यवसिए से जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं अणतं कालं' तत्र-अनाद्यपर्यवसित-अनादि सपर्यवसित सादिसपर्यवसितेषु मध्ये खलु योऽसौ सादिसपर्यवसितः असंयतः स जयन्येन अन्तर्मुहूर्तम् ततः परं कस्यापि पुनरपि संयमप्रतिपत्तिसद्भावात् उत्कृष्टेन अनन्तं कालं यावद् असंयमपर्यायविशिष्टः सन् निरन्तरमवतिष्ठते, अनन्तकालानन्तरं नियमेन संयमप्राप्ति सद्भावात्, तमेवानन्तकालं काल. क्षेत्राभ्यां निर्वक्ति-'अर्णताओ उस्सप्पिणि ओसप्पिणीओ कालओ' अनन्ता उत्सर्पिण्यवसपिण्यः कालत:-कालापेक्षया अवसेयाः 'खेत्तो अवई पोग्गलपरियह देसूर्ण' क्षेत्रतः
भगवान्-हे गौतम ! असंयत जीव तीन प्रकार के हैं, यथा अनादि अपर्य वसित, अनादि सपर्यवसित और सादि सपर्यवसित । जिसने कभी संयम पाया नहीं और जो कभी पाएगा भी नहीं, वह अनादि अनन्त असंयत कहलाना है । जिस ने कभी संयत पाया नहीं है किन्तु भविष्य में पाएगा, वह अनादि सपर्यवसित असंयत कहलाता है । जो जीव संयम प्राप्त करके उससे भ्रष्ट हो गया है, किन्तु पुनः संयम प्राप्त करेगा, वह सादि सान्त असंयत कहलाता है। इन तीन प्रकार के असंयतों में से जो सादि सान्त असंयत है, वह जघन्य अन्तर्मुहूर्स तक और उत्कृष्ट अनन्त काल तक असंयत पर्याय से युक्त रहता है अनन्त काल व्यतीत होने के पश्चात् उसे संयम की प्राप्ति अवश्य होती है। उस अनन्त काल को काल और क्षेत्र से प्रदर्शित करते हैं-वह अनन्त काल, काल की अपेक्षा अनन्न उत्सर्पिणी-अवप्तर्पिणी समझना चाहिए और
શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ! અસંયત જીવ ત્રણ પ્રકારના છે, જેમ કે અનાદિ અપર્ય. વસિત, અનાદિ સપર્યવસિત અને સાહિ સપર્યવસિત, જેણે કયારેય સંયમ ર્યો નથી અને
જ્યાં ક્યારેય સંયમ પામશે પણ નહીં, તે અનાદિ અનન્ત અસંયત કહેવાય છે. જેણે કયારેય સંયમ મેળવ્યું નથી પણ ભવિષ્યમાં મેળવશે, તે અનાદિ સપર્યાવસિત અસંયત કહેવાય છે. જે જીવ સંયમ પ્રાપ્ત કરીને તેનાથી ભ્રષ્ટ થઈ ગયે છે, પરંતુ પુનઃ સંયમ પ્રાપ્ત કરશે, તે સાદિસાન્ત અસંયત કહેવાય છે. આ ત્રણ પ્રકારના અસંયતોમાંથી સાદિસાત અસંયત છે. તે જઘન્ય અન્તર્મુહૂર્ત સુધી અને ઉત્કૃષ્ટ અનન્તકાલ સુધી અસંયત પર્યાયથી યુક્ત રહે છે. અનન્તકાળ વ્યતીત થયા પછી તેને સંયમની પ્રાપ્તિ અવશ્ય થાય છે. તે અનન્તકાળ કાળ અને ક્ષેત્રથી પ્રદર્શિત કરે છે–તે અનન્તકાલ, કાળની અપેક્ષાએ અનઃ ઉત્સર્પિણી–અવસર્પિણી સમજ જોઈએ અને ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ દેશેન પુદ્ગલ
श्री. प्रशान। सूत्र:४
| SR No. | 006349 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 841 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 58 MB |