________________
प्रबोधिनी टीका पद १८ सू० ६ लेश्यावतां लेश्याकालनिरूपणम्
लेश्याद्वार वक्तव्यता
मूलम् - सलेस्से णं भंते ! सलेस्सेत्ति पुच्छा, गोयमा ! सलेस्से दुविहे पण्णत्ते, तं जहा आणादीए वा अपजबसि, अनादीए वा सपज - बसिए, कण्हलेस्से णं भंते ! कण्हलेस्से त्ति कालओ केवच्चिरं होइ ! गोयमा ! जहणणे णं अंतोमुद्दत्तं, उक्कोसेणं तेतीसं सागरोत्रमाई अंतोमुहुत्तममहियाई, नीललेस्से णं भंते ! नीललेस्से त्ति पुच्छा गोयमा ! जहणणे णं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं दससागरोवमाई पलिओ मासंखिज्जइभागममहियाई, काउलेस्से णं पुच्छा गोगमा ! जहणणे णं अंतोमु हुत्तं उक्को सेणं तिष्णिसागरोवमाइं पलिओत्रमासंखि जइ भागमब्भहियाई, तेउलेस्सेणं पुच्छा, गोधमा ! जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं दो सागरोमाई पलिओमासंखिजभागमव्भहियाई पम्हलेस्से णं भंते पुच्छा, गोयमा ! जहण्णे णं अंतोमुद्दत्तं उक्कोसे णं दससागरोवमाई अंतोमुहुत्तमन्महियाई, सुकलेस्से णं पुच्छा, गोयमा ! जह०णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं तेतीसं सागरोवमाई अंतोमुहुत्तमन्महियाई, अलेस्से णं पुच्छा, गोयमा ! सादीए अपनसिए दारं ८ ॥ सू० ८॥
छाया - सलेश्यः खलु भदन्त ! सलेश्य इति पृच्छा, गौतम ! सलेश्यो द्विविधः प्रज्ञप्तः, तथा - प्रनादिको वा अपर्यवसितः, अनादिको वा सपर्यवसितः, कृष्णलेश्यः खलु भदन्त ! अन्तर्मुहूर्त्त तक अकषायी रहता है, तत्पश्चात् क्षपकमश्रेणी से अवश्य ही पतित होकर सकषाय बन जाता है । (द्वार ५ )
लेश्याद्वार
शब्दार्थ - (सलेस्से णं भंते ! अलेस्से ति पुच्छा ? ) हे भगवन् ! अलेश्य अर्थात् लेश्यायुक्त, लेश्यायुक्त कितने काल तक रहता है, ऐसा प्रश्न (गोयमा ! सलेस्से दुविहे पण्णत्ते) हे गौतम! सलेश्य दो प्रकार के कहे गए हैं ( तं जहा - अणादीए
અકષાયિત્વના જઘન્ય કાળ એક રહે છે, તપશ્ચાત્ ઉપશમ શ્રેણીથી
४०९
સમય કહેલા છે. ઉત્કૃષ્ટ અન્તર્મુહૂત સુધી અકષાયી અવશ્ય જ પતિત થઇને સકષાય અની જાય છે. (દ્વાર છ) લેશ્યાદ્વાર
शब्दार्थ - (सलेस्से णं भंते ! सलेम्सेत्ति पुच्छा ?) हे भगवन् ! ससेश्य अर्थात् बेश्यायुक्त,
प्र० ५२
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४