________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १७ सू० २२ लेश्यापरिणमननिरूपणम्
३०५ परिणमई' हे गौतम ! तत्-अथ तेनार्थेन एवम्-उक्तरीत्या उच्यते-यत् कृष्णलेश्या नील. लेश्यां प्राप्य नो तद्रूपतया यावत् नो तवर्णतया नो तद्न्धतया नो तद्रसतया नो तत्स्प र्शतया भूयो भूयः परिणमति, एवं नीललेश्यायाः कापोतलेश्यामधिकृत्य वक्तव्यतां प्ररूप. यितुमाह-'से नूर्ण भंते ! नीललेस्सा कालेस्सं पप्प णो ता रूवत्ताए जाव भुज्जो भुज्जो परिणमई ? हे भदन्त ! तत-अथ नून-किम् नीललेश्या कापोतलेश्यां प्राप्य-आसाद्य नो तद्रूपतया यावद् नो तद्वर्णतया नो तद्गन्धतया नो तद्रसतया नो तत्स्पर्शतया भूयो भूयः परिणमति ? भगरानाह-हंता, गोयमा !' हे गौतम ! हन्त-सत्यम् 'नीललेस्सा काउलेस्सं पप्प णो ता रूवत्ताए जाब भुजो भुज्जो परिणमइ' नीललेश्या कापोतलेश्यां प्राप्य-प्रासाध नो तद्रूपतया यावत्-नो तवर्णतया नो तद्गन्धतया नो तद्रसतया नो तत्स्पर्शतया भूयो भूयः परिणमति, गौतमः पृच्छति-'से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-नीललेस्ता काउलेस्सं पप्प णो ता रूवत्ताए जाव भुज्जो भुज्जो परिणमइ ?' हे भदन्त ! तत्-अथ केनार्थेन-कथं तावद एवम्-उक्तरीत्या उच्यते यत्-नीललेश्या कापोतलेश्यां प्राप्य-आसाथ नो तद्रूपतया यावत्-नो तवर्णतया नो तदगन्धतया नो तद्रसतया नो तत्स्पर्शतया भूयो भूयः परिणमजाता है कि कृष्णलेश्या नीललेश्या को प्राप्त होकर नीललेश्या के रूप में यावत् पुनः पुनः परिणत नहीं होती है । न वह नीललेश्या के वर्ण, गंध, रस और स्पर्श रूप ही परिणमन करती है।
गौतम स्वमी-हे भगवन् ! क्या नीललेश्या कापोतलेश्या को प्राप्त होकर कापोतलेश्या के रूप में नहीं यावत् परिणत होती है ? अर्थात् क्या नीललेश्या कापोतलेश्या के वर्ण गंध, रस और स्पर्श रूप में परिणत नहीं होती?
भगवान्-हाँ गौतम ! ऐसा ही है। नीललेश्या कापोतलेश्या को प्राप्त होकर कापोतलेश्या के स्वरूप में उस के वर्ण गंध, रस और स्पर्श रूप में पुनः पुनः परिणत नहीं होती!
गौतम स्वामी-हे भगवन् ! किस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि नीललेश्या कापोतलेश्या को प्राप्त होकर उस के स्वरूप में अर्थातू कापोतलेश्या के वर्ण, गंध કે કૃષ્ણલેશ્યા ની લલેશ્યાતિ પ્રાપ્ત થઈને નીકલેશ્યાના રૂપમાં તે પુનઃ પુનઃ પરિણત નથી થતી. નહીં કે તે નીલશ્યાના વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ રૂપે જ પરિણમન કરે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવાન ! શું નીલલેશ્યા કાપતલશ્યાને પ્રાપ્ત થઈને કાપતા લેશ્યાના રૂપમાં નહીં યાવત્ પરિણત થાય છે? અર્થાત્ શું નીલલેશ્યા કાપોતલેશ્યાના ગંધ, વર્ણ, રસ અને સ્પર્શ રૂપમાં પરિણત નથી થતી ?
શ્રી ભગવા–હા, ગૌતમ ! એવું જ છે. નીલલેશ્યા કાપોતલેશ્યાને પ્રાપ્ત થઈને કાપો લેશ્યાનાં સ્વરૂપમાં, તેના વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ રૂપમાં પુનઃ પુનઃ પરિણત નથી થતી.
શ્રી ગૌતમરામી–હે ભગવન ! શા હતુથી એમ કહેવાય છે કે નલલેશ્યા કાપતप्र० ३९
श्री. प्रशान। सूत्र:४