________________
२७२
प्रज्ञापनासूत्रे अधत्रयोदशावगाहनाद्वारवक्तव्यतां प्ररूपयितुमाह-'कण्हलेस्साए णं भंते ! केवइयाओ वग्गणाओ पण्णत्ता भो?' हे भदन्त ! कृष्णलेश्यायाः खलु कियत्यो वर्गणाः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-गोयमा' हे गौत! 'अणंताओ वग्गणाओ' अनन्ता वर्गणाः कृष्णलेश्या; प्रज्ञप्ताः, तत्र वर्गणापदेन-औदारिकादिशीर प्रायोग्यपरमाणुवर्गणात् कृष्ण लेश्यायोग्य द्रव्यपरमाणुवर्गगा गृह्यन्ते ताश्च वर्णादिभेदेन सजातीयानामेव सद्भावात् अनन्ता अबसेयाः, 'एवं जाव मुक्कलेस्साए' एवम्-कृष्णलेश्याया इवोक्तरीत्या यावत् नीललेश्यायाः कापोतलेश्याया स्तेजोलेश्यायाः पदमलेश्यायाः शुक्ललेश्यायाश्चापि अनन्ता वर्गणाः प्राप्ताः ॥ त्रयोदशं द्वारं समाप्तम् ॥ सू० २०॥
लेश्यास्थानद्वारवक्तव्यता मूलम्-केवइया णं भंते ! कण्हलेस्सा णं ठाणा पण्णता? गोयमा! असंखेजा कण्हलेस्साणं ठाणा पण्णता, एवं जाव सुकलेस्सा, एएसि णं भंते ! कण्हलेस्सा ठाणाणं जाव सुक्कलेस्सा ठाणाण य जहन्नगाणं दव्वट्टयाए पएसट्टयाए दवटुपएसटुयाए कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा ता है, क्योंकि सम्पूर्ण लोक के भी असंख्यात ही प्रदेश हैं।
वगणाद्वार गौतमस्वामी-हे भगवन् ! कृष्णलेश्या की वर्गणाएं कितनी कही गई हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! कृष्णलेश्या की वर्गणाएं अनन्त कही हैं। औदारिक शरीर आदि के योग्य परमाणुओं के समूह के समान कृष्णलेश्या के योग्य परमाणुओं का समूह कृष्णलेश्या की वर्गणा कहलाती है। वे वर्गणाएं वर्णादि के भेद से अनन्त होती हैं।
कृष्णलेश्या की वर्गणाओं के समान नीललेश्या, कापोतलेश्या, तेजोलेश्या, पद्मलेश्या और शुक्ललेश्या की भी वर्गणाएं समझनी चाहिए और वे प्रत्येक अनन्त अनन्त हैं । वर्गणाद्वार समाप्त । અસંખ્યાત પ્રદેશોમાં જ થયા કરે છે, કેમકે સપૂર્ણ લેકના પણ અસંખ્યાત જ પ્રદેશ છે.
વર્ગણ દ્વારા શ્રી ગૌતમસ્વામી-ભગવદ્ ! કૃષ્ણલેશ્યાની વર્ગણાઓ કેટલી કહેલી છે?
શ્રી ભગવાન ગૌતમકૃષ્ણલેશ્યાની વર્ગણાઓ અનન્ત કહી છે. હારિક શરીર આદિન એગ્ય પરમાણુઓના સમૂહના સમાન કૃષ્ણલેશ્યાને યોગ્ય પરમાણુઓનો સમૂહ કૃષ્ણલેશ્યાની વર્ગણ કહેવાય છે. તે વર્ગણાઓ વર્ણાદિના ભેદથી અનન્ત હોય છે. કણલેશ્યાની વર્ગણાઓ સમાન નીલેશ્યા કાપતલેશ્યા તેજલેશ્યા પદુમલેશ્યા અને શુકલલેશ્યાની પણ વગણએ સમજવી જોઈએ અને તે પ્રત્યેક અનન્ત અનત છે,
વર્ગણદ્વાર સમાપ્ત,
श्री. प्रशानसूत्र:४
