________________
१८४
प्रज्ञापनासूत्रे
लेश्यः पदमलेश्यः शुक्ललेश्यः पश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकः कृष्णलेश्येषु यावत्-नीललेश्येपु कापोतलेsयेषु तेजोलेश्येषु पद्मलेइयेषु शुक्ललेइयेषु पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकेषु उपपद्यने किन्तु स्यात् - कदाचित् कृष्णलेश्यः सन् उद्वर्तते, यावत् स्यात् - कदाचित् नीललेश्यः सन उद्व र्तते, स्यात् कदाचित् कापोतलेश्यः सन् उद्वर्तते, स्यात्-कदाचित् तेजोलेश्यः सन् उद्वर्तते स्यात् - कदाचित् पद्मलेश्यः सन् उद्वर्तते, स्थात- कदाचित् शुक्ललेश्यः सन् उद्वर्तते, 'सिय जल्लेइसे उववज्जइ तल्लेरू से उक्वट्ट' स्यात् - कदाचिद यल्लेश्य उपपद्यते तल्लेश्यः सन् उद्वर्तते एवं मणूसे वि' एवम् पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकोक्तरीत्या मनुष्योऽपि कृष्णादि शुक्लश्यान्त विशिष्टः कृष्णादि शुक्लेश्यान्त विशिष्टेषु मनुष्येषु उपपद्यते किन्तु - स्यात्-कदा चित् कृष्णलेश्यः सन् उद्वर्तते कदाचित् नीललेश्यः सन् कदाचित् कापोतलेश्यः सन् लेश्यावाले तेजोलेश्या वाले, पदमलेश्या वाले और शुक्ल लेश्याबाले पचेन्द्रिय तिर्यचों में उत्पन्न होता है, किन्तु स्यात् कृष्णलेश्या वाला होता हुआ उवर्त्तन करता है, स्यात् नीललेश्या वाला, स्थात् कापोतलेइयावाला, स्यात् तेजो लेश्या वाला, स्यात् पद्मलेश्या वाला अथवा स्यात् शुक्ललेश्या वाला होकर उद्वर्त्तन करता है । जिस लेश्या से युक्त होकर उत्पन्न होता है, कदाचित् उसी लेश्या से युक्त होकर उद्वर्त्तन करता है कदाचित् अन्य लेइया से युक्त होकर भी उद्वर्त्तन करता है ।
पंचेन्द्रिय तिर्यच के समान मनुष्य भी कृष्णादि छहों लेश्याओं में से किसी भी लेश्या से युक्त होकर उसी लेश्या वाले मनुष्यों में उत्पन्न होता है, किन्तु यह नियम नहीं कि जिस लेश्या से युक्त होकर उत्पन्न हो उसी लेश्या से युक्त होकर उदद्यतन करे । कृष्णलेश्या से युक्त होकर कृष्णलेश्या वाले मनुष्यों में उत्पन्न होने वाला मनुष्य छहों लेश्याओं में से किसी भी लेश्या से युक्त होकर उद्वर्त्तन करता है । इसी प्रकार नीललेश्या से युक्त होकर नीललेश्या वाले લેશ્યાવાળા, પદ્મલેશ્યાવાળા અને શુકલલેશ્યાવાળા પંચેન્દ્રિય તિય ચામાં ઉત્પન્ન થાય છે, કિન્તુ સ્યાત્ કૃષ્ણલેશ્યાવાળા થયેલા ઉન કરે છે સ્યાત્ નીલકેશ્યાવાળા સ્યાત્ તેનેલેશ્યાવાળા સ્યાત્ પદ્મવેશ્યાવાળા અથવા સ્યાત્ શુકલલેશ્યાવાળા થઇને ઉન કરે છે. જે લેદ્યાર્થી યુક્ત થઇને ઉત્પન્ન થાય છે. કદાચિત્ એજ લેશ્માથી યુક્ત થઇને ઉર્દૂન કરે છે. કદાચિત્ અન્ય લેશ્યાર્થી યુક્ત થઈને ઉન કરે છે.
પંચેન્દ્રિય તિય ઇંચની સમાન મનુષ્ય પણ કૃષ્ણાદિ છએ લેશ્યાઓમાંથી કાઇપણ લેશ્યાથી યુક્ત થઈને એજ લેશ્માવાળા મનુષ્યેામાં ઉત્પન્ન થાય છે, પણ એ નિયમ નથી કે જે લેશ્યાથી યુક્ત થઈને ઉત્પન્ન થાય તેજલેશ્યાથી યુક્ત થઇને ઉર્દૂવર્તન કરે. કૃષ્ણલેશ્યાથી યુક્ત થઈને કૃષ્ણલેશ્યાવાળા મનુષ્ચામાં ઉત્પન્ન થનાર મનુષ્ય છએ વૈશ્યાએમાંથી કોઇપણ એક લેશ્યાથી યુક્ત થઇને ઉર્દૂવન કરે છે, એજ પ્રકારે નીલલેશ્યાથી
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४