________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १६ सू० ७ सिद्धक्षेत्रोपपातादिनिरूपणम्
९३१
फुसमाणगती?' तत् - अथ का सा स्पृशद्गतिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह - 'फुस माणगती -जं णं परमाणु. पोगलाणं दुपए सियाणं जाव अनंतपएसियाणं खंधाणं अण्णमण्णं फुसंताणं गती पवत्तइ सेतं फुसमाणगती ११ स्पृशद्गतिः - यत् खलु परमाणुपुद्गलानां द्विप्रदेशिकानां यावत् - त्रिचतुः पश्चपट्सताष्ट नवश संख्याता संख्यातानन्तप्रदेशिकानां स्कन्धानामन्योन्यं स्पृशतां गतिः प्रवर्तते सा एवा स्पृशतिः प्रज्ञप्ता १,
गौतमः पृच्छति - 'से किं तं अफुसमाणगती ?' तत्-अथ का सा अस्पृशद्गतिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह - 'अफुसमाणगती-जं णं एनेसिं चेव अफुसंताणं गती पवत्तइ सेतं अफुसमाणगती २' अस्पृशद्गतिः- यत् खलु एतेषाञ्चैव पूर्वोक्तानां परमाणु पुद्गलादि - अनन्तप्रदेशिक स्कन्धपर्यन्तानां परस्परम् अस्पृशताम् - स्पर्शमकुवतामेव गतिः प्रवर्तते सा एषा अस्पृशद्गतिः प्रज्ञप्ता २' गौतमः पृच्छति - 'से किं तं उवसंपज्जमाणगती ?' तत्- अब का सा उपसंपद्यमानगतिः प्रज्ञप्ता १ भगवानाह - 'उवसं पज्जमाणगती -जं णं रायं वा जुवरायं वा ईसरं वा तलवरं वा माडंबितं वा प्ररूपणा की जाती है
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! स्पृशद्गति किसे कहते हैं
भगवान् - हे गौतम! परमाणुपुद्गल की, या द्विप्रदेशी, त्रिपदेशी, चतुःप्रदेशी, पंचप्रदेशी, छहप्रदेशी, सातप्रदेशी, आठप्रदेशी, नवप्रदेशी, दशप्रदेशी, संख्यातप्रदेशी असंख्यात प्रदेशी अथवा अनन्तप्रदेशी स्केधों की एक दूसरे को स्पर्श करते हुए जो गति होती है, वह स्पृशद्गति कहलाती है । गौतमस्वामी - हे भगवान् ! अस्पृशद्गति किसे कहते हैं ?
भगवान् - हे गौतम! उन्हीं पूर्वोक्त परमाणुपुद्गल से लेकर अनन्तप्रदेशो स्कंधों की परस्पर स्पर्श किये बिना ही गति होना अस्पृशद्गति कहलाती है । गौतमस्वामी - हे भगवान् ! उपसंपद्यमानगति किसे कहते हैं ?
હવે ઉપર્યુક્ત સત્તર પ્રકારની વિહાયોગતિના ઉદાહરણુ સહિત વિશદ રૂપે પ્રરૂપણા
राय -
શ્રી ગૌતમસ્વામી હે ભગવન્ ! સ્પૃશતિ ચૈને કહે છે?
श्री लगपान्-हे गौतम! परमाणु युद्गझनी, अगर द्विप्रदेशी, त्रिप्रहेशी, यतुः अहेशी, पथ प्रदेशी, छ अहेशी, सात अहेशी, आड अहेशी, नव प्रदेशी, सांध्यात अहेशी, અસખ્યાત પ્રદેશી, અથવા અનન્ત પ્રદેશી સ્કન્ધાની એક બીજાને સ્પર્શ કરતા જે ગતિ થાય છે, તે સ્પૃશદ્ ગતિ કહેવાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! અસ્પૃશગતિ ચૈને કહે છે ?
શ્રી ભગવાન્-હ ગૌતમ તેજ પૂર્વોક્ત પરમાણુ પુદ્ગલથી લઈને અનન્ત પ્રદેશી સ્કન્ધાની પરસ્પર સ્પર્શ કર્યા સિવાય જ ગતિ થવી તે અસ્પૃશદ્ગતિ કહેવાય છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી હે ભગવન્! ઉપસ પદ્યમાન ગતિ શેને છે ?
श्री प्रज्ञापना सूत्र : 3
