Page Text
________________
प्रज्ञापनामुत्रे वस्तुशरीरोपधिविशेषापेक्षयाऽयसेया, 'एवं माणेण वि, मायाए वि, लोभेण वि' एवम्क्रोधोक्तिरीत्या, मानेनापि, माययाऽपि, लोभेनापि क्षेत्रवास्तुशरीरोपधिमाश्रित्य, चतुर्वि शति दण्डकपदवाच्यानामभिलापो वक्तव्यः, तदाह-एवं एए वि चत्तारि दंडगा' एवम्उपर्युक्तरीत्या एतेऽपि पूर्वोक्ता चत्वारो दण्डका -क्षेत्रवास्तुशरीरोपधिविषयका अबसेयाः
अथ सम्यग्दर्शनादि गुणविघातित्वेन क्रोधभेद गौतमः पृच्छति-'कइविहे णं भंते ! कोहे पण्णत्ते ?' हे भदन्त ! कतिविधः खलु क्रोधः प्रज्ञप्तः ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'चउबिहे कोहे पण्णते' चतुर्विधः क्रोधः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा-अणंताणुबंधि कोहे' तद्यथा-अन तानुबन्धि क्रोधः-सम्यक्त्वगुणविघातकोऽनन्तानुबन्धी क्रोधो भवति, अपच्चक्खाणे कोहे अप्रत्याख्यान:-देशविरतिगुणविघातकः क्रोधो भवति, पच्चवखाणावरणे कोहे' प्रत्या ख्यानावरणः-सर्वविरतिगुणविघाती क्रोधो भवति, 'संजलणे कोहे' संज्वलनः-यथाख्यात चारित्रविघातकः क्रोधो भवति, ‘एवं नेरइयाणं जाय वेमाणियाणं' एवम्- उपर्युक्त क्रोध चतुष्टयोक्तिरीत्या नैरयिकाणां यावत् - असुरकुमारादि दशभवनपति पृथिवीकायिकायेकेन्द्रिय ___ इसी प्रकार मान, माया, और लोभ के विषय में वही सब समझना चाहिए जो क्रोध के संबंध में कहा है, अर्थात् मान आदि की उत्पत्ति भी क्षेत्र, वास्तु शरीर, और उपधि के कारण होती है और नारक आदि चौवीसों दंडकों के जीवों के मान आदि की उत्पत्ति भी इन्हीं चार कारणो से होती है। ___ गौतम स्वामी पुनः प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! क्रोध कितने प्रकार का कहा गया है ?
भगवान्-हे गौतम ! क्रोध चार प्रकार का कहा गया है । उसके चार भेद इस प्रकार हैं (१) अनन्तानुबंधी क्रोध जो कि सम्यक्त्व गुण का घातक होता है, (२) अप्रत्याख्यानी क्रोध, जो देशविरति का विघातक होता है, (३) प्रत्याख्यानावरण क्रोध, जो सर्वविरिति का प्रतिबन्धक होता है, और (४) संज्वलन
એજ પ્રકારે માન, માયા અને તેને વિષયમાં પણ એજ બધુ સમજી લેવું જોઈએ કે જે કોધના સમ્બન્ધમાં કહેલ છે. અર્થાત્ માન આદિની ઉત્પત્તિ પણ ક્ષેત્ર, વાસ્તુ, શરીર અને ઉપધિના કારણે થાય છે અને નારક આદિ વીસે દંડકોના જીના માન આદિની ઉત્પત્તિ પણ આજ ચાર કારણથી થાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી પુનઃ પ્રશ્ન કરે છે-હે ભગવન્! ક્રોધ કેટલા પ્રકારને કહે છે? શ્રી ભગવાન-ગૌતમ ! ક્રોધ ચાર પ્રકાર છે. તેના ચાર ભેદ આ પ્રકારે છે (૧) અનન્તાનુબંધીકો-કે જે સમ્યકત્વ ગુણને પણ ઘાતક હોય છે. (૨) અપ્રત્યાખ્યાન કો-જે દેશ વિરતિને વિઘાતક હોય છે. (૩) પ્રત્યાખ્યાનાવરણકો-જે સર્વવિરતિનો પ્રતિબંધક થાય છે. (૪) સંજલિનોધજે યથાખ્યાત ચારિત્રને ઉત્પન્ન નથી થવા દેતે.
श्री प्रशान॥ सूत्र : 3
| SR No. | 006348 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 955 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 62 MB |