Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १२ सू० ६ प्रतरपूरणवक्तव्यनिरूपणम्
४९३ संख्यात्मकतया प्रथममष्टौ, द्वितीयं चत्वार स्तृतीयं द्वौ चतुर्थश्च छेदन कमेको ददातीति, तथा तृतीयवर्गस्य षट्पञ्चाशदधिकशतद्वयात्मकतया तत्राष्टौ छेदनकानि संभवन्ति, चतुर्थों वर्गः षोडश छेदनकानि ददाति, पञ्चमो वर्गों द्वात्रिंशतं छेदनकानि ददाति, षष्ठो वर्गः चतुष्पष्टिं छेदनकानि ददातीतिरीत्या पञ्चमवर्गेण गुणितः सन् षष्ठो वर्गों योजनया षण्णवतिच्छेदनक दायी भवति, तथाहि-यस्य यस्य वर्गस्य येन येन वर्गेण गुणनं क्रियते तस्मिन् तस्मिन् वर्ग तयोर्द्वयोरपि गुण्यगुणकवर्गयोश्छेदनकानि उपलभ्यन्ते यथा प्रथमवर्गेण द्वितीयवर्गस्य गुणेन पटू छेदनकानि भवन्ति षोडशात्मकस्य द्वितीयवर्गस्य चतुष्कात्मक प्रथमवर्गेण गुणने चतुष्पष्टिः संख्या सम्पद्यते तस्याः प्रथमछेदनकं द्वात्रिंशतस्वरूपम्, द्वितीयं छेदनक षोडशरूपम्, तृतीयं छेदनकमष्टात्मकम्, चतुर्थं छेदनकं चतुः स्वरूपम्, पञ्चमं छेदनकं द्विस्वरूपम्, षष्टं छेदनकमेक संख्यात्मकं भवति इत्येवं रीत्या षट्छेदनकानि भवन्ति, प्रथमवर्गे वाला है । उसका पहला छेदनक आठ, दूसरा चार, तीसरा दो और चौथा एक छेदनक होता है। तीसरा वर्ग २५६ संख्या का है, अतएव उसके आठ छेदनक होते हैं । इसी प्रकार चौथा वर्ग सोलह छेदनक देता है, पंचम वर्ग बत्तीस छेदनक देता है, छठा वर्ग चौसठ छेदनक देता है । इस प्रकार सब का जोड करने पर पंचम वर्ग से गुणित छठा वर्ग छयानवे छेदनक देता है। जिस जिस वर्ग का जिस-जिस वर्ग के साथ गुणाकार किया जाता है, उस वर्ग में गुण्य और गुणक दोनों वर्गों के छेदनक होते हैं, जैसे प्रथम वर्ग के साथ दूसरे वर्ग का गुणाकार करने पर छह छेदनक होते हैं । सोलह संख्या वाले द्वितीय वर्ग का चार संख्या वाले प्रथम वर्ग के साथ गुणाकार करने पर चौसठ संख्या आती है। उसका पहला छेदनक बत्तीस है, दूसरा छेदनक सोलह हैं, तीसरा छेदनक आठ, चौथा छेदनक चार, पांचवां छेदनक दो और छठा छेदनक एक होता है. इस प्रकार छह छेदनक होते हैं । पहले वर्ग में दो छेदनक थे और दूसरे वर्ग में બીજા વર્ગના ચાર છેદનક થાય છે, કેમકે તે ૧૬ સોળ સંખ્યાને છે, તેને પહેલે છેદનક આઠ, બીજે ચાર, ત્રીજે છે અને ચોથે એક છેદનક થાય છે, ત્રીજો વર્ગ ૨૫૬ સંખ્યા છે, તેથી તેને આઠ છેદનક થાય છે. એ જ પ્રકારે ચોથા વર્ગના ૧૬ છેદનક થાય છે, પાંચમા વર્ગના બત્રીસ છેદકન આવે છે છઠ્ઠા વર્ગના ચોસઠ છેદનક થાય છે. આ પ્રકારે બધાને જોડવાથી પંચમ વર્ગથી ગુણેલ છઠા વર્ગના ૯૬ છેદનક થાય છે. જે જે વગન જે જે વર્ગની સાથે ગુણાકાર કરાય છે. તે વર્ગમાં ગુણ્ય અને ગુણક અને વર્ગોના છેદનક હોય છે, જેમાં પ્રથમ વર્ગની સાથે બીજા વર્ગને ગુણાકાર કરવાથી છ દનક થાય છે. સેલ સંખ્યા વાળા દ્વિતીય વર્ગના ચાર સંખ્યા વાળા પ્રથમ વર્ગની સાથે ગુણાકાર કરવાથી ચેસઠ સંખ્યા આવે છે, તેને પહેલે છેદનક બત્રીસ છે બીજે છેદનક સેલ, ત્રીજે છેદનક આઠ. છેદનક ચાર, પાંચમે બે અને છ એક આવે છે. એ પ્રકારે છ દનક થાય છે. પહેલા વર્ગમાં બે છેદનક હતા
श्री. प्रशान। सूत्र : 3
| SR No. | 006348 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 955 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 62 MB |