________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १२ सू० ६ प्रतरपूरणवक्तव्यनिरूपणम् _ ४८१
टोका-अथ कियतीभि रवगाहनाभि रास्तीर्यमाणानि द्वीन्द्रिय शरीराणि कियता कालेन सम्पूर्ण प्रतरं प्रपूरयन्ति ? इत्याशङ्कायां जातायाम्अगुलासंख्येयभागप्रमाणाभि वगाहनाभिः प्रत्यावलिकाऽसंख्येयभागमेकैकावगाहनारचनेनासंख्येयाभिरुत्सर्पिण्यवसर्पिणीभिरापूरयन्ति द्वीन्द्रियशरीराणि प्रतरं सकलम्, तथाचावलिकाया एकैकस्मिन् असंख्येयतमे भागे अगुलासंख्येयप्रमाणा एकैका अवगाहना विरच्यते ततोऽसंख्येयाभिरुत्सर्पिण्यव सर्पिणीभिः सकलमपि प्रतरं द्वीन्द्रियशरीरैरापूर्यते इत्येतदेयापहारद्वारा प्ररूपयितुमाह-'बे इंदियाणं ओरालियसरीरेहिं बद्धेल्लगेहिं पयरो अवहीरइ' द्वीन्द्रियाणा मौदारिकशरीरै बद्धैः प्रतरमपहियते, तत्र कालतोऽपहारमाह-'असंखेजाहिं उस्सप्पिणि ओसप्पिणीहि कालओ' घणप्पमाणमेत्ताओ सेढीओ) अंगुल के तृतीय वर्गमूल धन प्रमाण मात्र श्रेणियां (सेस तं चेय) शेष वही ।
शरीरपद समाप्त टोकार्थ-धीन्द्रिय जीवों के शरीर कितनी अवगाहनाओं के द्वारा कितने काल में सम्पूर्ण प्रतर को पूरा करते हैं ? ऐसी आशंका होने पर उसका समा. धान करते हैं-अंगुल के असंख्येय भाग प्रमाण अवगाहनाओं से, प्रत्येक आवलिका के असंख्यातवें भाग में एक-एक अवगाहना की रचना करने पर असंख्यात उत्सर्पिणी अवसर्पिणि कालों में द्वीन्द्रियों के शरीर सम्पूर्ण प्रतर को पूरा करते हैं। इस प्रकार आवलिका के एक एक असंख्यातवें भाग में अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण एक एक अवगाहना की रचना की जाती है, तब असंख्यात उत्सर्पिणी अवसर्पिणी कालों में द्वीन्द्रियों के शरीरों से पूरा प्रतर भरा जाता है । यही बात अपहार के द्वारा प्ररूपण की जाती हैघणप्पमाणमेत्ताओ सेढीओ) शुद्धाना तृतीय व भूसना धन प्रमाण मात्र श्रेणिये। (सेसं तं चेव) शेष ते४ प्रमाणे छे.
શરીર પદ સમાપ્ત ટીકાર્થ-દ્વીન્દ્રિય ના શરીર કેટલી અવગાહનાઓ દ્વારા કેટલા કાળમાં સંપૂર્ણ પ્રતરને પૂરો કરે છે? એવી આ શંકા ઉત્પન્ન થતાં તેનું સમાધાન કરે છે–
અંગુલના અસંખ્યય ભાગ પ્રમાણ અવગાહનાઓથી, પ્રત્યેક આવલિકાના અસંખ્યા તમા ભાગમાં એક–એક અવગાહનાની રચના કરવાથી અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણીમાં દ્વિીન્દ્રિયોના શરીર સંપૂર્ણ પ્રતરને પુરે કરે છે
એ પ્રકારે આલિકાના એક એક અસંખ્યાતમ ભાગમાં અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણ એક એક અવગાહનાની રચના કરાય છે, ત્યારે અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણ-અવસર્પિણી કાળમાં કીન્દ્રિયેના શરીરેથી પુરે પ્રતર ભરાઈ જાય છે. એજ વાત અ૫હારના દ્વારા પ્રરૂપિત કરાય છે
ष० ६१
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર: ૩
