________________
२०४
प्रज्ञापनासूत्रे चरमाचरमादि विषये-ऽल्पबहुत्वं प्रतिपत्तव्यम् , किन्तु 'नवरं संकमे अणंतगुणा' नवरम्-पूर्वा. पेक्षया विशेषस्तु संक्रमे परिवर्तने अनन्तगुणानि भवन्ति इति वक्तव्यम् , तदभिलापस्तु पूर्वो. तरीत्याऽवसेयः, 'एवं जाव आयए' एवम्-अनन्तप्रदेशिकस्य असंख्येयप्रदेशावगाढस्य परि. मण्डलसंस्थानस्योक्तरीत्यैव यावत्-वृत्तस्य व्यत्रस्य चतुरस्रस्य आयतस्य चापि संस्थानस्य अनन्तप्रदेशिकस्य असंख्येयप्रदेशावगाढस्य चरमादिविषयेऽल्पबहुत्वं बोध्यम् ॥ सू०६॥
जीवादि चरमाचरमवक्तव्यतामूलम-जीवे णं भंते ! गइ चरमेणं किं चरमे अचरमे ? गोयमा ! सिय चरमे, सिय अचरमे, नेरइयाणं भंते ! गइ चरमेणं किं चरिमे अचरिमे ? गोयमा! सिय चरमे सिय अवरमे, एवं निरंतरं जाव वेमाणिए, नेरइयाणं भंते ! गइ चरमेणं किं चरिमा, अचरिमा? गोयमा ! चरिमा वि, अचरिमा वि, एवं निरंतरं जाव वेमाणिया, नेरइएणं भंते ! ठिई चरमेणं किं चरमे अचरमे ? गोयमा ! सिय चरमे सिय अचरमे, एवं निरंतरं जाव वेमाणिए, नेरइयाणे भंते ! ठिई चरमेणं किं चरमा, अचरमा ? गोयमा ! चरमा वि, अचरमा वि, एवं निरंतरं जाव वेमामें अल्प-बहुत्व कहा गया है, उसी प्रकार अनन्तप्रदेशी एवं असंख्यातप्रदेशों में अवगाढ परिमंडल संस्थान के चरम, अचरम आदि के विषय में भी अल्प बहुत्व समझ लेना चाहिए । विशेषता यह है कि संक्रम में 'अनन्तगुणा हैं, ऐसा कहना चाहिए । उसका उच्चारण पहले कहे अनुसार है । जैसा अनन्तप्रदेशी एवं असंख्यातप्रदेशों में अवगाढ परिमंडल संस्थान का अल्पबहुत्व कहा, वैसा ही वृत्त, व्यस्र, चतुरस्र और आयत संस्थान-अनन्तप्रदेशी एवं असंख्यात. प्रदेशों में अवगाढ-का भी चरमादि विषयक अल्पबहुत्व जानना चाहिए विशेषता यह है कि-यहां क्षेत्र से असंख्यातगुणा कहना चाहिये । सू०६॥ યમાં અ૫ બહત્વ કહેલું છે, તે જ રીતે અનન્ત પ્રદેશી તેમજ અસંખ્યાત પ્રદેશમાં અવગાઢ પરિમંડલ સંસ્થાનના ચરમ, અચરમ આદિના વિષયમાં પણ અલ્પ બહુત્વ સમજી લેવું જોઈએ વિશેષતા એ છે કે સંક્રમમાં અનન્તગણુ છે એમ કહેવું જોઈએ. તેનું ઉચ્ચારણ પહેલા કહ્યા અનુસાર છે. જેવું અનન્ત પ્રદેશી તેમજ અસંખ્યાત પ્રદેશોમાં અવગાઢ પરિમંડલ સંસ્થાનનું અલ્પ બહુત્વ કહ્યું તેવું જ વૃત્ત, વ્યસ, ચતુર, અને આયત સંસ્થાનનું અનન્ત પ્રદેશ તેમજ અસંખ્યાત પ્રદેશોમાં અવગાઢ ચરમાદિ વિષયક ४६५ मधुर नए नये. ॥ सू०६॥
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
