________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ६ सू.२ विशेषोपपातनिरूपणम्
९५३
समयम्, उत्कृष्टेन असंख्येयं कालम्, सर्वार्थसिद्धकदेवानां पृच्छा, गौतम ! जघन्येन एकं समयम्, उत्कृष्टेन पल्योपमस्य संख्येयभागम्, सिद्धाः खलु भदन्त ! कियन्तं कालं विरहिता सिद्धया प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! जघन्येन एकं समयम् उत्कृष्टेन षड्रमासान् ।
टीका -- पूर्वोक्तरीत्या उत्कृष्टेन द्वादश मुहूर्तान् यावत् सामान्य नैरयिकादीनामुत्पातोद्वर्तना विरहविषयक प्रथमं द्वारं प्ररूप्य अथ विशेष नैरयिकादीनामुत्कृष्टेन चतुर्विंशति मुहूर्तादिपर्यन्तमुत्पातोद्वर्तनाविरहविषयकं द्वितीयं द्वारं
जयन्त, अपराजित देवों संबंधी पृच्छा ? (गोयमा ! जहण्णेणं एवं समयं उक्को सेणं असंखेज्जं कालं) हे गौतम ! जघन्य एक समय, उत्कृष्ट असंख्यात काल (सव्वट्टसिद्धगदेवाणं पुच्छा ?) सर्वार्थसिद्ध के देवों में उपपात के विरह की पृच्छा ? (गोयमा ! जहण्णेणं एवं समयं उक्को - सेणं पलिओवमस्स संखेज्जइभाग) जघन्य एक समय उत्कृष्ट पल्योपम का संख्यातवां भाग
(सिद्धाणं भंते! केवइयं कालं विरहिया सिज्झणाए पण्णत्ता १) हे भगवन् ! सिद्ध जीवों की सिद्धि का विरहकाल कितना कहा हैं ? ( गोयमा ! जहणणेणं एवं समयं उक्कोसेणं छम्मासा) हे गौतम! जघन्य एक समय, उत्कृष्ट छहमास ॥ २ ॥
टीकार्थ- पीछले सूत्र में बतलाया गया था कि नारक आदि को के उपपात और उद्यतन के विरह का काल बारह मुहूर्त्त है, अर्थात् नरकगति में अगर कोई भी जीव उत्पन्न नहीं हो तो बारह मुहूर्त्त तक
अपरान्ति देवे। सम्मधी पृरछा ? (गोयमा ! जहणेणं एगं समयं, उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं) हे गौतम! धन्य ! समय उत्कृष्ट असंख्यात अज
( सव्वसिद्ध देवाणं पुच्छा ?) सर्वार्थ सिद्धना हेवाभां उपयातना विरहनी पृ२छा ? (गोयमा ! जहण्णेणं एगं समयं, उक्कोसेणं पलिओवमस्स संखेज्जइभागं ) હે ગૌતમ જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ પત્યેાપમના સંખ્યાતમા ભાગ
(सिद्धाणं भंते ! केवइयं कालं विरहिया सिज्ज्ञणाए पण्णत्ता ?) डे लगवन् ! सिद्ध भवानी सिद्धिना विरह आण डेटा छे ? (गोयमा ! जहणणेणं एगं समयं ) उक्कोसेणं छम्मासा) हे गौतम! धन्य ! समय, उत्ष्ट छ भास ॥ २ ॥
ટીકા પાછલા સૂત્રમાં ખતાવ્યુ હતું કે નારક આફ્રિકાના ઉપપાત અને ઉનાન્ત વિરહના કાળ ખાર મુહૂત છે. અર્થાત્ નરક ગતિમાં અગર ફાઈ પણ જીવ ઉત્પન્ન ન થાય તે, ખાર મુર્હુત સુધી ઉત્પન્ન નથી થતા એજ
प्र० १२०
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર :૨