________________
२०६
प्रज्ञापनासूत्रे मिथ्यादृष्टीनाश्च ‘कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा!' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा जीवा सम्ममिच्छादिट्ठी' सर्वस्तोकाः जीवाः सम्यग्मिथ्यादृष्टयो भवन्ति, सम्यकमिथ्यादृष्टिपरिणामकालस्यान्तर्मुहूर्तप्रमाणमात्रतयाऽत्यल्पत्वेन तेषां प्रश्नकाले अल्पानामेवोपलभ्यमानत्वात्, तेभ्यः 'सम्मदिट्ठी' सम्यग्दृष्टयः सिद्धतीर्थकरादयः अनन्तगुणा भवन्ति, सिद्धानामनन्तत्वात्, तेभ्योऽपि-मिच्छादिट्ठी अणंतगुणा' मिथ्यादृष्टयः एकेन्द्रियादयः, अनन्तगुणा भवन्ति, सिद्धेभ्योऽपि वनस्पतिकायिकानाम् मिथ्यादृष्टीनामनन्तगुणत्वात्, इत्याशयः 'दार' नवमं दृष्टिद्वारम् समाप्तम् ॥सू०१४॥
ज्ञानद्वारवक्तव्यतामूलम्-एएसिणं भंते ! जीयाणं आभिणिबोहियणाणीणं सुयणाणीणं, ओहिणाणीणं, मणपजवणाणीणं, केवलणाणीण य कयरे कयरेहितो, अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहियावा ? गोयमा! सब्बत्थोवा जीया मणपज्जयणाणी, ओहिणाणी असंखेज्जगुणा, आभिणिबोहियनाणी, सुयनाणी दो यि मिथ्यादृष्टि और मिश्रदृष्टि जीवों में कौन किससे अल्प, बहुत,
तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं।
श्री भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सब से कम जीव सम्यग्मिथ्यादृष्टि अर्थात् मिश्रदृष्टि वाले हैं, क्योंकि मिश्रदृष्टि का काल अन्तर्मुहर्त मात्र है, इस कारण प्रश्न के समय वे थोडे से ही हो सकते हैं । उनकी अपेक्षा सम्यन्दृष्टि अनन्तगुणा हैं, क्योंकि सिद्ध अनन्त हैं और वे सम्यग्दृष्टियों में ही सम्मिलित हैं । सम्यग्दृष्टियों की अपेक्षा मिथ्यादृष्टि अनन्तगुणा हैं, क्योंकि वनस्पतिकायिक आदि मिथ्यादृष्टि सिद्धों से भी अनन्तगुणा हैं। नौवां दृष्टिद्वार समाप्त॥१४॥ | શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે-હે ગૌતમ ! બધાથી ઓછા જીવ સમ્યમિથ્યા દષ્ટિ અર્થાત્ મિશ્ર દષ્ટિ વાળા છે, કેમકે મિશ્ર દૃષ્ટિનો કાલ અન્ત
હર્ત માત્ર છે, એ કારણે પ્રશ્નના સમયે તેઓ થોડાજ હોઈ શકે છે. તેમની અપેક્ષાએ સમ્યગ્દષ્ટિ અનન્તગણ છે, કેમકે સિદ્ધ અનન્ત છે અને તેઓ સમ્યગ્દષ્ટિમાં જ સમ્મિલિત છે. સમ્યગ્દષ્ટિયેની અપેક્ષાએ મિથ્યાષ્ટિ અનન્તગણા છે, કેમકે વનસ્પતિકાયિક આદિ મિથ્યાદષ્ટિ સિદ્ધોથી પણ અનન્તગણું છે. નવમું દષ્ટિદ્વાર સમાપ્ત છે ૧૪
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
