________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद६ सू.१६ आयुबन्धनिरूपणम्
११५३ ___टीका-- पूर्व यद् भागावशेषोऽनुभूयमान भवायुपि जीवाः पारभविकायुष्यं बध्नन्ति तत्प्रकारं नैरयिकादिदण्डकक्रमेण प्ररूपयितुमाह-'कइविहेणं भंते ! आउयबंधे पण्णत्ते ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! कतिविधः खलु आयुष्यबन्धः प्रज्ञप्तः ? भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'छबिहे आउयबंधे पण्णत्ते' षड्विधः आयुष्यबन्धः वज्ञप्तः, 'तं जहा' जातिनामनिहत्ताउए' तद्यथा-जातिनामनिधत्तायुष्यम् १, ‘गतिनामनिहत्ताउए' गतिनामनिधत्तायुष्यम्२, 'ठितिणामनिहत्ताउए' स्थितिनामनिधत्तायुष्यम् ३, 'ओगाहणानामनिहत्ताउए' अवगाहनानामनिधत्तायुष्यम्४, 'पएसनामनिहत्ताउए' प्रदेशनामनिधत्तायुष्यम् ५, 'अणुभावनामनिहत्ताउए' अनुभावनामनिधत्तायुप्यम्६, तत्र जातिः-एकेन्द्रियादिरूपा ___टीकार्थ-इससे पूर्व यह प्रतिपादन, किया गया था कि वर्तमान में भोगी जाने वाली आयु का कितना भाग शेष रहने पर जीय आगामी भव की आयु का बन्ध करते हैं ? अब यह निरूपण किया जाता है कि जीव कितने प्रकार की परभव संबंधी आयु बांधते हैं? दण्डकक्रम से यह बतलाया जाता है।
गौतमस्वामी-प्रश्न करते हैं-भगवन् ! आयुष्य का बन्ध कितने प्रकार का कहा गया है ? ।
भगवान-गौतम ! आयुष्यबन्ध छह प्रकार का कहा गया है, वह इस प्रकार है-(१) जातिनामनिघत्तायु (२) गतिनामनिघत्तायु (३) स्थितिनाम निघत्तायु (४) अवगाहना नामनिवत्तायु (५) प्रदेशनामनिधत्तायु और (६) अनुभाव नामनिघत्तायु।
एकेन्द्रिय आदि रूप पांच प्रकार की जाती है, वह नाम अर्थात्
ટીકાથ–આના પહેલા આ પ્રતિપાદન કર્યું હતું કે વર્તમાનમાં ભગવાતાઆયુને કેટલે ભાગ શેષ રહેતાં જીવ આગામી ભવના આયુનો બંધ કરે છે? હવે તે નિરૂપણ કરાય છે કે જીવ કેટલા પ્રકારના પરભવ સંબંધી આયુને બાંધે છે? દંડકકમે આ બતાવાય છે –
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે - હે ભગવન ! આયુષ્યના અન્ય કેટલા પ્રકારના કહેલા છે?
શ્રી ભગવાન –હે ગૌતમ! આયુબંધ છ પ્રકારના કહેલા છે, તે આ પ્રકારે छे-(१) तिनामनिधत्तायु (२) गतिनामनियत्तायु (3) स्थितिनाम नियत्तायु (४) ५१॥॥ नाम नियत्तायु (५) प्रदेशनामधित्तायु (६) भने मनुभाव નામ નિધત્તાયુ.
એકેન્દ્રિય આદિ રૂપ પાંચ પ્રકારની જાતિ છે તે નામ અર્થાત્ નામ प्र. १४५
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
