________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.५ कायद्वारनिरूपणम्
८७ तुमाह-'एएसि णं भंते ! सयाइयाणं पजत्तापज्जत्ताणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु सकायिकानां पर्याप्तापर्याप्तानाम् मध्ये 'कयरे कयरहितो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्या वा, पहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सव्य. त्थोवा सफाइया अपज्जत्तगा' सर्वस्तोकाः-सर्वेभ्योऽल्पाः, सकायिकाः अपर्याप्तकाः भवन्ति, 'सकाइया पज्जत्तगा संखेज्जगुणा' सकायिकाः पर्याप्तकाः संख्येयगुणाः भवन्ति, 'एएसि णं मंते ! पुढविकाइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु पृथिवीकायिकानां पर्याप्तापर्याप्तानां मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा या, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा!' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा पुढविकाइया अपज्जत्तगा' सर्वस्तोकाः-सर्वेभ्योऽल्पाः पृथिवीकायिकाः अपर्याप्तका भवन्ति, तेभ्यः 'पुढविकाइया पज्जत्तगा संखेज्जगुणा' पृथिवीकायिकाः पर्याप्तकाः संख्येयगुणा भवन्ति, 'एएसि णं भंते ! आउकाइयाणं पजत्तापज्जत्ताणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु अप्कायिकानां पर्याप्तापर्याप्तानां
सकायिक पर्याप्त और अपर्याप्त का अल्पपहुख-हे भगवन् ! इन सकायिक पर्याप्त और अपर्याप्त जीवों में से कौन किससे अल्प, बहत तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सब से कम सकायिक अपर्याप्त हैं। इनकी अपेक्षा सकायिक पर्याप्त संख्यातगुणा हैं।
हे भगवन् ! पृथिवीकायिक पर्याप्त और अपर्याप्त जीयों में से कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? भगवान उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सब से कम पृथिवीकायिक अपर्याप्त हैं, उनकी अपेक्षा पृथिवीकायिक पर्याप्त संख्यालगुणा हैं।
भगवन् ! अप्कायिक पर्याप्त और अपर्याप्त में से कौन किससे अल्प. बहत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं-हे
સાયિક પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તનું અલપ બહત્વ–ભગવન! આ સકાયિક પર્યાય અને અપર્યાપ્ત જીવોમાંથી કેણ તેનાથી અ૮૫, વધુ, તુલ્ય અથવા विशेषाधित छ ?
ભગવાન ઉત્તર આપે છે કે-હે ગૌતમ ! સૌથી ઓછા સકાયિક અપર્યાપ્તક છે, તેના કરતાં સકાયિક પર્યાપ્તક સંખ્યાત ગણા છે.
હે ભગવન ! પૃથ્વીકાયિક પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત છમાંથી કેણ કેનાથી અ૯પ, ઘણુ તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે?
શ્રી ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે –હે ગૌતમ! બધાથી ઓછા પૃથ્વીકાયિક અપર્યાપ્ત છે. તેમની અપેક્ષાએ પૃથ્વીકાયિક પર્યાપ્ત સંખ્યાત ગણું છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
