________________
प्रमेयबोधिनी टीका द्वि. पद २ सू.२२ पिशाचदेवानां स्थानानि असंख्येयभौमेयनगरावासशतसहस्रादीनाम् आधिपत्यादिकं कारयन्तः पालयन्तोमहताऽहतनृत्यगीतबादिततन्त्रीतलतालत्रुटितघनमृदङ्गपटुप्रवादितरवेण दिव्यान् भोगभोगान् भुञ्जाना विहरन्ति-आसते इत्याशयः, यथा दाक्षिणात्यपिशाचेन्द्रकालवक्तव्यताप्ररूपयितुमाह-'काले एत्थ पिसायिंदे' कालः अत्र पिशाचेन्द्रः 'पिसायराया पिशाचराजः 'परिवसइ' परिवसति, स च पिशाचेन्द्रः कालः 'महिडीए जाव पभासेमाणे' महर्द्धिकः यावत्-महाद्युतिकः महायशाः, महाबलः, महानुभागः, महासौख्या, हारविराजितवक्षाः, कटकत्रुटितस्तम्भितभुजः, अङ्गदकुण्डलमृष्टगण्डस्तल कर्णपोठधारी, विचित्रहस्ताभरगः, विचित्रमालामौलिः, कल्याणकप्रवरवस्त्रदेदीप्यमान होती है । लम्बी वनमाला के धारक होते हैं । वे अपने दिव्य वर्ण और गन्ध आदि से दशों दिशाओं को उद्योतित और प्रकाशित करते हुए, अपने-अपने असंख्य लाख भौमेय नगरावासों आदि का अधिपतित्व करते हुए, उनका पालन करते हुए, नृत्य, गीत तथा कुशल वादकों द्वारा बजाये गए बीणा, तल, ताल, त्रुटित एवं मृदंग आदि वाद्यों की निरन्तर होने वाली ध्वनि के साथ दिव्य भोगोपभोगों को भोगते रहते हैं। ___ अब दक्षिण दिशा के पिशाचेन्द्र काल की वक्तव्यता प्रारंभ की जाती है-यहाँ काल नामक पिशाचेन्द्र, पिशाच राजा निवास करता है । वह पिशाचेन्द्र काल महान ऋद्धि का धारक है, महाद्युति है, महायशस्वी है, महाबल है, महानुभाग है, महासुखवान है। उसका वक्षस्थल हार से सुशोभित रहता है । उसकी भुजाएं कटकों और त्रुटित नामक बाहु के आभूषणो से स्तब्ध रहती है । यह अंगद દિશાઓને ઉદ્યતિત અને પ્રકાશિત કરતા રહિને પિતાના અસંખ્ય લાખ ભીમેય નગરવાસે આદિના અધિપતિત્વ કરતા તેમનું પાલન કરતા નૃત્ય ગીત તથા કુશલવાદકો દ્વારા વગાડેલ વીણ તલ તાલ ત્રુટિત તેમજ મૃદંગ આદિ વાદ્ય ના નિરન્તર થનાર ધ્વનિના શ્રવણ સાથે દિવ્ય ભોગપભેગો ભોગવતા રહે છે.
હવે દક્ષિણ દિશાના પિશાચેન્દ્ર કાલની વક્તવ્યતાને પ્રારંભ કરાય છેઅહિ કાલનામક પિશાચેન્દ્ર, પિશાચ રાજા નિવાસ કરે છે. તે પિશાચેન્દ્ર કાલ મહાન રૂદ્ધિના ધારક છે. મહાતિ વાળા છે, મહા યશસ્વી છે. મહાબલ છે, મહાનુભાગ છે. મહાસુખવાનું છે. તેમનું વક્ષસ્થલ હારથી સુશોભિત રહે છે તેમની ભુજાઓ કટકે અને ત્રુટિત નામના બહુના આભૂષણથી સ્તબ્ધ રહે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
