________________
प्रमेयबोधिनी टीका द्वि. पद २ सू.२ अप्कायिकानां स्थानानि
५६९
9
'सत्तसु घणोदहीसु' सप्तसु घनोदधिषु 'सत्तसु' घणोदहिवलएसु' सप्तसु घनोदधिचलयेषु सप्त घनोदधिवलयानि स्वस्वपृथिवीपर्यन्तवेष्टकानि वलयाकाराणि सन्ति तेषु इत्यर्थः 'अहो लोए' अधोलोके 'पायालेस' पातालेषु पातालकलशेषु वलयामुखप्रभृतिषु तत्रापि द्वितीये त्रिभागे देशतः, तृतीये त्रिभागे सर्वात्मना जल सद्भावात् 'भवणेसु' भवनेषु - सौधर्मादिषु 'विमाणेसु' विमानेषु 'विमाणावलियासु' विमानावलिका 'विमाणपत्थडेसु' विमानप्रस्तटेषु जलवाप्यादिषु विमानादीनि चात्र कल्पगतानि अवसेयानि, ग्रैवेयकादिषु वापीनामसंभवेन जलासंभवात् 'तिरियलोए' तिर्यग्लोके 'अवडेसु' अवटेषु-कूपेषु 'तलाएस' - तडागेषु 'नदीसु'
भगवान् उत्तर देते हैं - हे गौतम ! स्वस्थान की अपेक्षा से सात घनोदधियों में, सात घनोदधिवलयों में अर्थात् अपनी अपनी पृथ्वी के छोर को वेष्टित करने वाले वलयाकारों में, अधोलोक के अन्दर वलयामुख वगैरह पाताल कलशों में, क्यों कि उनमें से दूसरे में त्रिभाग में देशतः और ऊपर के तीसरे में विभाग में सर्वात्मना जल का सद्भाव होता है । तथा भवनों में, भवनों के पाथडों में ऊर्ध्वलोक के अन्दर सौधर्म आदि कल्पों में विमानों में तथा विमानों के पाथर्डी में विमानावलियों में जल वावडी आदि में होता है विमानों का अर्थ यहां कल्पगत विमान समजना चाहिए, ग्रैवेयक आदि विमानों में वाडियां नहीं होतीं अतः जल भी नहीं होता ।
तिछे लोक के अन्दर कूपों में तडागों में, गंगा सिन्धु आदि नदियों में, पद्मद आदि हूदों में, चौकोर वावडियों में, पुष्करिणियों में अर्थात् वृत्ताकार अथवा कमल वाली वावडियों में, दीर्घिकाओं अर्थात् लम्बी वाडियों में, गुंजालिका अर्थात् गोलाकार वाडियों में सरों अर्थात् વેષ્ટિત કરવાવાળા વલયાકારામાં, અધેલાકની અંદર વલાયામુખ વિગેરે પાતાલ કલશોમાં, કેમકે તેના બીજા ત્રિભાગમાં એક દેશે કરી અને ઉપરના ત્રીજા ત્રિભાગમાં પૂર્ણતાએ જલના સદ્ભાવ હાય છે. તથા ભવનેામાં ભવનેાના अस्तोभां उसेोउनी महर, सौधर्म आदि उपमां, विभानामां, विभा. નવલિમાં, તથા વિમાનાના પરથારમાં તથા જળવાવ વિગેરેમાં હાય છે. વિમાનાના અર્થ અહીં કલ્પગત વિમાન સમજવા જોઇએ, ત્રૈવેયક આદ્વિ વિ માનામાં વાવડીયા નથી હાતી, તેથી પાણી પણ નથી હેાતું.
તિય ક્ (તિરછા) લેાકની અંદર ફૂપામાં, તડાગામાં, ગ`ગા સિન્ધુ આદિ નનચેમાં, પદ્મ આદિ હમાં, ચતુરસ વાવડીયામાં પુષ્કરણીચામાં અર્થાત્ વૃત્તાકાર અથવા કમળવાળી વાવડિયામાં, દી િકા અર્થાત્ લાંખી વાડિયા
प्र० ७२
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
