________________
३७४
प्रज्ञापनासूत्रे तत्र खलु-तेषां मध्ये ये ते संमूच्छिमा जलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका भवन्ति 'ते सव्वे नपुंसगा'-ते सर्वेऽपि नपुंसका अवगन्तव्याः, संमूच्छिमभावस्य नपुंसकत्त्व व्याप्यताम्, नपुंसकत्वं विना तत्सत्ताऽनुपपत्तेः, 'तत्थ णं जे ते गम्भवक्कंतिया'-तत्र खलु-तेषां मध्ये ये ते गर्भब्युत्क्रान्तिका भवन्ति ते तिविहा पण्णत्ता' ते त्रिविधाः प्रज्ञप्ताः 'तं जहां-तद्यथा-'इत्थी, पुरिसा, नपुंसगा' स्त्रियः१, पुरुषाः२, नपुंसकाश्च३, 'एएसि णं' एतेषां खलु ‘एवमाइयाणं-एवमादिकानाम् . उपर्युक्तप्रकारादीनाम् 'जलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं' जलचरपञ्चेन्द्रियतियग्योनिकानाम् ‘पज्जत्तापज्जत्ताणं'-पर्याप्तापर्याप्तकानाम्, 'अद्धतेरसजाइकुलकोडि जोणिप्पमुहसयसहस्सा भवंतीति मक्खाय'-अद्धत्रयोदश जातिकुलकोटियोनिप्रमुखशतसहस्राणि-सार्द्धद्वादश जातिकुलकोटीनां योनिप्रमुखाणि-योनिप्रवहाणि योनिशतसहस्राणि-सार्द्ध द्वादशलक्षाः जातिकुलकोटयो भवन्तीत्याख्यातम्, तीर्थकृद्भिरितिशेषः, प्रकृतमुपसंहरन्नाह-‘से तं जलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया' ते एते-उपदर्शिताः जलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः प्रज्ञप्ताः।०३१॥
मूलम्-से किं तं थलयर पंचिंदियतिरिक्खजोणिया ? थल. यरपंचिंदियतिरिवखजोणिया दुविहा पण्णत्ता, तं जहा-चउप्पय सक होते हैं, क्योंकि संमूर्छिम सब नपुंसक ही होते हैं । नपुंसकत्व के विनासंमूर्छिम की सत्ता नहीं है । इन जीयों में जो गर्भज हैं, वे तीनों प्रकार के होते हैं-स्त्री, पुरुष और नपुंसक । इन पर्याप्त और अपर्याप्त सभी जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यचों के साढे बारह लाख कुलकोटियों के योनिप्रवाह हैं-साढे बारह लाख योनियां हैं, ऐसा तीर्थकर भगवन्तों ने कहा है । अब उपसंहार करते हैं-यह जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिकों की प्रज्ञापना हुई ॥३१॥
शब्दार्थ-(से किं तं थलयर पंचिंदियतिरिक्खजोणिया?) स्थलचर સક હોય છે. કેમકે સંમૂર્ણિમ બધાજ નપુંસક હોય છે. નપુંસકત્વ સિવાય સંમૂછિમની સત્તા નથી હોતી.
આ જીવોમાં જે ગર્ભજ છે. તેઓ ત્રણ પ્રકારના હોય છે સ્ત્રી, પુરૂષ અને નપુંસક આ પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત બધા જલચર પંચેન્દ્રિય તિયાના સાડા બાર લાખ કુલ કેટીની નિપ્રવાહ છે, સાડા બાર લાખ વેનિયા छ. सेम तीथ ४२ भगवाने ४थु छ.
હવે ઉપસંહાર કરતાં કહે છે આ જલચર પંચેન્દ્રિય તિનીકેની પ્રરૂપણા થઈ. એ સૂ. છે ૩૧ છે
साथ-(से किं थलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया ?) २२८५२ ५येन्द्रिय
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
