________________
प्रमेययोधिनी टीका प्र. पद १ सू.१४ जीवप्रज्ञापना ____ अथ खरबादरपृथिकायिकभेदान् प्ररूपयितुं पृच्छति-से किं तं खरवायरपुढयिकाइया?'-'से'-अथ 'किं तं'-का सा कतिविधा 'खरबायरपुढविकाइया?"खरबादरपृथिवीकायिकाः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'खरबायरपुढविकाइया अणेगविहा पण्णत्ता' खरबादरपृथिवीकायिकाः अनेकविधा:-अनेकप्रकारकाः प्रज्ञप्ताः प्रधानतया चत्वारिंशभेदा उक्ता इत्याशयः, तानेव चत्वारिंशभेदानाह-'तं जहा
पुढ़वीय, सकरा य, वालुयाय, उवले सिला य, लोणूसे । अय तंब तउय सीसयरुप्प सुवण्णेय वइरेय ॥१४॥१॥ हरियाले हिंगुलए, मणोसिला, सासगंजणपवाले । अब्भपडलब्भ वालय बायरकाए मणिविहाणा ॥८॥२॥ गोमेज्जए य रुयए, अंके फलिहे य, लोहियक्खेय । मरगय मसारगल्ले भुयमोयग इंद नीलेय ९॥३॥ चंदण गेरुय हंसगब्भ पुलए सोगंधिए य बोद्धव्वे ।
चंदप्पभ वेरुलिए जलकंते सूरकंतेय ९॥४॥४०॥ 'तं जहा'-तद्यथा-'पुढवी १ सत्यभामा भामेतिवत् शुद्धपृथिवीत्यर्थः, नदीतटभित्त्यादिरूपा, चकारः अग्रिमभेदापेक्षया समुच्चायको बोध्यः, 'सकरा' शर्करा च-लघुप्रस्तरखण्डरूपा२, 'बालुया' वालुका-सिकताः३ 'उवले'-उपल: टकाधुपकरण कर्मणा योग्यः पाषाणः४, 'सिलाय' शिला-रचना योग्यो देवकुल___ खरबादर पृथिवीकायिक कितने प्रकार के हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं-ये जीव अनेक प्रकार के हैं अर्थात् उनके मुख्य भेद चालीस हैं। ये चालीस भेद इस प्रकार हैं-(१) पृथ्वी-जैसे 'भामा' कहने से 'सत्यभामा' समझा जाता है, उसी प्रकार यहां 'पृथ्वी' कहने से 'शुद्ध पृथ्वी' समझना चाहिये, जैसे नदी के किनारे की भित्ति आदि । यहां 'य' पद आगे के भेदों का सूचक है । (२) शर्करा अर्थात् पत्थर का छोटा सा टुकडा या कंकर । (३) वालुका-रेती (४) उपल-यह पाषाण
ખર બાદર પૃથ્વી કાયિક કેટલા પ્રકારના છે?
શ્રી ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે–તે જે અનેક પ્રકારના છે, અર્થાત્ તેઓ ના મુખ્ય ભેદ ચાલીસ છે. તે ચાલીસ ભેદ આ રીતે છે
(१) पृथ्वी-2म 'मामा' पाथी 'सत्यमामा' समन्नय छ. मेक शते અહીં પૃથ્વી કહેવાથી શુદ્ધ પૃથ્વી સમજવી જોઈએ, જેમકે નદી કિનારેની ભીંત વિગેરે. અહીં (૨) પદ આગળના ભેદોનું સૂચક છે.
(૨) શર્કરા અર્થાત્ પથ્થરને નાના કકડે કે કાંકરો (3) वायु। रेती (४) उप-ते ५०२ २ पटयामा म आवे छे.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧