________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.१०५ अरुणदिद्वीपसमुद्रनिरूपणम् ८८७ जहेव खोदोदस्स नवरि सुमण-सोमणसा एत्थ दो देवा महडिया' अर्थोऽपि नामान्वर्थचिन्तनं तथैव क्षोदोदस्य क्षोदोदवत् नवरं सुमनः सौमनसौ रुचकसमुद्रे द्वौ महद्धिकौ० यावत्पल्योपमस्थितिको देवौ परिवसतः अन्यत् क्षोदोदवत् । 'तहेव रुयगाओ आढत्तं असंखेनं विक्खभा परिक्खेवो-दारा-दारंतरं च जोइस च सव्वं असंखेज्जं भाणियच्वं' तथैव रुचकद्वीपादारभ्य सर्वत्र द्वीपे समुद्रे चक्रवाल विष्कम्भोऽसंख्येयः, तथा-परिक्षेपोऽपि, द्वाराणि विजयादीनि-द्वाराणां परस्परमन्तरं चाऽसंख्येयम् ज्योतिष्कादिकं चाऽसंख्येयम् । रुचकात्पूर्ववर्तिनां संख्येयमिति निष्कर्षः। 'रुयगोदणं समुदं रुयगवरेणं दीवे वट्टे' रुचकोदकं खलु समुद्रं रुचकवरो नाम द्वीपो वृत्तो वलयाकारसंस्थितः सर्वतः संपरिक्षिप्य तिष्ठति सोमणसा एत्थ दो देवा महड्डिया तहेव' इस प्रकार का इसका जो नाम हुआ है उस का कारण जैसा क्षोदोदकसमुद्र के प्रकरण में कहा गया है वैसा ही जानना चाहिये इस रुचकसमुद्र में सुमन और सौमनस नामके दो देव रहते हैं ये महद्धिक आदि विशेषणों वाले है और यावत् इनकी एक पल्योपम की स्थिति है । 'रुयगाओ आढत्तं असंखेज्जं विक्खंभा परिक्खेवो, दारा, दारंतरं च जोइस च सवं असंखेज्जं भाणियव्वं' रुचकद्वीप से लेकर और सब द्वीप में एवं समुद्र में चक्रवाल विष्कम्भ असंख्यात योजन का है तथा परिक्षेप भी इतना ही है सब में विजयादि द्वार हैं द्वारों का परस्पर में अन्तर असंख्यात योजनों का है। ज्योतिष्क भी यहां असंख्यात हैं। तथा रुचक तक सब संख्यात हैं। 'रुयगोयण्णं समुदं रुयगवरं णं दीवे वट्टे' रुचकोदक समुद्र को रुचक वर नामका द्वीप चारों ओर से बेढे सौमणसा एत्थ दो देवा महढिया' २५॥ प्रमाणुनु मानु नाम थयेट छ, તેનું કારણ જેમ હૈદેદક સમુદ્રના પ્રકરણમાં કહેવામાં આવેલ છે. એ જ પ્રમાણેનું સઘળું કથન સમજી લેવું. આ રૂચક સમુદ્રમાં સુમન અને સૌમનસ નામના બે દેવ નિવાસ કરે છે અને તેઓ મહદ્ધિક વિગેરે વિશેષ વાળા मने यावत् तेमनी स्थिति से ५८यापभनी छ, 'रुयगाओ आढत्तं असं खेज्ज विक्खंभ परिक्खेवो, दारा, दारं तर च जोइसच सव्वं असंखेज भाणियव्वं' રૂચક દ્વીપથી લઈને બીજા બધા દ્વીપમાં અને સમુદ્રોમાં ચકવાલ વિષ્કભ અસંખ્યાત જનને છે. તથા તેને પરિક્ષેપ પણ એટલેજ છે. બધા દ્વીપમાં વિજ્યાદિ દ્વારે છે, અને દ્વારેનું પરસ્પરનું અંતર અસંખ્યાત જનનું છે. 'रुयगोयण्णं समुदं रुयगवर णं दीवे वट्टे' ३०६४ समुद्रने ३५४ १२ નામના દ્વિીપે ચારે બાજુથી ઘેરેલ છે, આ દ્વીપ ગોળ છે. તેને આકાર ગોળ
જીવાભિગમસૂત્ર