________________
प्रद्योतिका टीका प्र. ३ उ. ३ सू. १०२ क्षीरोदादिद्वीपसमुद्र निरूपणम्
८२९
एतावदूपकं यदिस्याचदा एतावता व्याख्यानेन यद्बोद्धव्यं तद्भवेत् किन्तु - नायमर्थः समर्थों वक्तव्यार्थ विवक्षो बोधयितुम् इतोऽपीष्टतरं कान्तं मनोज्ञतरं यावदास्वादेन प्रज्ञप्तं जानीहि । एतस्मात्कारणात् - अपि च 'कंत - सुकंता एत्थ दो देवा महड़िया जाव परिवसंति' कान्त - सुकान्तावन्नद्धौ यावत्पल्योपमस्थितिst at परिवसतः तत्तेनार्थेन भदन्त ! घृतोद एव मुच्यते । 'सेसं तं चैव 'जाव तारागण कोडिकोडीओ' शेषं व्याख्यातार्थातिरिक्तं सर्वमपि घृतवरद्वीप ज्ञातव्यं यावच्चन्द्र सूत्रमपि संख्येयाचन्द्राः प्रभासन्त- प्रभासन्ते - प्रभासिष्यन्ते सूर्या अतपन्-तपन्ति - तपिष्यन्ति ग्रहाश्चारमचरन् - चरन्ति - चरिष्यन्ति नक्षत्राणि अधुतन्- द्योतन्ते द्योतिष्यन्ते तारागण कोटिकोट योऽशोभन्त शोभन्ते - शोभिष्यन्ते । 'घओदं णं समुदं खोयवरे णामं दीवे वट्टे वलयागारे जाव चिट्ठइ-तहेब जाव अट्ठो' है क्योंकि 'गोमा ! घयोदस्स णं समुद्दस्स एतो इद्वतरं जाव अस्साएणं प०' घृतोदक समुद्र का जल तो हे गौतम ! इस से भी अधिक तर इष्ट होता है और अधिकतर आस्वाद्य होता है 'कंत सुकंता एत्थ दो देवा महिडिया जाव परिवसंति सेसं तं चैव जाव तारागण कोडी कोडीओ' यहां कान्त और सुकान्त नामके दो देव रहते हैं - ये महर्द्धिक आदि विशेषणों वाले हैं और इनकी एक पल्य की स्थिति है इसी कारण से इस समुद्र का नाम ' घृतोदक' ऐसा हो गया है अथवा - यह इसी नाम से अभी तक प्रख्यात हुआ चला आ रहा है क्योंकि यह नित्य है इत्यादि सब पूर्वोक्त कथन यहां लगा लेना चाहिये यहां तारागण तक ज्योतिषी देव असंख्यात है 'घतोदण्णं समुद्दे खोदवरे णामं दीवे वट्टे तत्थ २ देसे तहिं २ खुड्डा वावीओ जाव खोदोदग पsिहत्थाओ
या प्रश्नना उत्तरभां प्रभुश्री हे छे - ' णो इणट्ठे समट्ठे' हे गौतम! अर्थ समर्थित नथी. भडे - 'गोयमा ! घओदस्स समुहस्स एतो इट्ठतर जाव अस्साएणं पण्णत्ते' हे गौतम! घृताउनु नसतो तो उडेला अमरथी पशु वधारे ईष्ट होय छे. मने अधिकतर आस्वाद्य होय छे. 'कंत सुकंता एत्थ दो देवा महिइढिया जाव परिवसंति सेसं तं चैव जाव तारागण कोडी कोडीओ ' આ દ્વીપમાં કાંત અને સુકાંત એ નામના એ દેવા નિવાસ કરે છે. તેઓ મહદ્ધિક વિગેરે વિશેષણા વાળા છે. અને તેએની સ્થિતિ એક પલ્પની છે. એ કારણથી આ સમુદ્રનું નામ ધૃતાદક એ પ્રમાણે થયેલ છે. અથવા તે આ સમુદ્ર આ નામથી અત્યાર સુધી પ્રખ્યાત થયેલ છે. કેમકે આ તેનું નામ નિત્ય છે. વિગેરે પૂર્વોક્ત તમામ કથન અહીયાં ઘટાવી લેવું જોઇએ. महीयां तारागणु सुधीना ज्योतिष्ठ हेवे। असंख्यात छे. 'घओदण्णं समुद्द
જીવાભિગમસૂત્ર